Οικιακή και ενδοοικογενειακή βία

Η συγκεκριμένη μορφή βίας μπορεί να προκύψει σε πολλές και διαφορετικές σχέσεις, π.χ. μεταξύ δύο συζύγων ή ερωτικών συντρόφων, μεταξύ ενηλίκων ατόμων και παιδιών ή ενηλίκων ατόμων και ηλικιωμένων γονέων ή μεταξύ άλλων κοντινών συγγενών όπως θείων και παππούδων ή μεταξύ ατόμων που συγκατοικούν χωρίς να έχουν ερωτική σχέση.

Συχνά η περίπτωση αυτή μνημονεύεται και ως μοτίβο καταναγκασμού και ελέγχου. Τα άτομα με καταχρηστική συμπεριφορά μερικές φορές αποκαλούνται «δράστες βίας».

Η οικιακή και ενδοοικογενειακή βία δεν σταματά πάντα όταν τερματιστεί η σχέση, αλλά ενδέχεται να προκύψει και μεταξύ πρώην συντρόφων.

Τα άτομα με καταχρηστική συμπεριφορά χρησιμοποιούν πολλές και διάφορες τακτικές για να διατηρήσουν την εξουσία και τον έλεγχο, όπου περιλαμβάνονται οι εξής:

• Διαπράττουν σωματικές επιθέσεις, π.χ. αποπειρώνται να στραγγαλίσουν, δέρνουν, σπρώχνουν και απειλούν ότι θα κάνουν κακό στο θύμα.
• Διαπράττουν πράξεις σεξουαλικής βίας, εξαναγκάζουν το θύμα σε συνουσία ή σε διάφορες ερωτικές πράξεις χωρίς τη θέλησή του.
• Κακοποιούν συναισθηματικά το θύμα, το βρίζουν, το ταπεινώνουν και του φέρονται χωρίς σεβασμό.
• Απομονώνουν το θύμα από όσους το υποστηρίζουν, από την οικογένεια και την κοινότητα, ή χρησιμοποιούν την οικογένεια και την κοινότητα για εκφοβισμό. Εδώ μπορεί να περιλαμβάνεται η αποστολή προσβλητικών γραπτών ή η δημοσίευσή τους στο Facebook.
• Καταδιώκουν ύπουλα το θύμα ή παρακολουθούν «κάθε του κίνηση», π.χ. τη δραστηριότητά του στο Ίντερνετ μέσω των κοινωνικών δικτύων, χρησιμοποιούν συσκευές GPS για τον εντοπισμό του κλπ.
• Κακοποιούν ψυχολογικά το θύμα, π.χ. ρίχνουν το φταίξιμο για την καταχρηστική τους συμπεριφορά στο κακοποιούμενο άτομο, του λένε ότι έχουν ψυχολογικά προβλήματα ή αγχώδεις διαταραχές, παραποιούν ή διαστρέφουν σκόπιμα την πραγματικότητα, μετακινούν προσωπικά αντικείμενα ή έπιπλα και ύστερα αρνούνται ότι το έκαναν και αρνούνται ότι είχαν καταχρηστική συμπεριφορά.

• Χρησιμοποιούν τα οικονομικά για να κακοποιήσουν το θύμα, π.χ. αρνούνται να συμμετάσχουν στα έξοδα διαβίωσης ή στους λογαριασμούς του νοικοκυριού, δεν επιτρέπουν στο θύμα να εργαστεί, εκμεταλλεύονται το σύστημα υποστήριξης των παιδιών, εκφοβίζουν τρίτους και τους βάζουν να υπογράψουν νομικά και οικονομικά έγγραφα για να αποδείξουν ότι έχουν χρέη, απειλούν το θύμα για να τους δώσει χρήματα.
• Δεν επιτρέπουν στο θύμα να επιτελέσει τα θρησκευτικά του καθήκοντα ή το αναγκάζουν να ασπαστεί άλλη θρησκεία ή άλλο δόγμα.
• Κάνουν κακό ή απειλούν ότι θα κάνουν κακό σε αγαπημένα τους πρόσωπα, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών.
• Κάνουν κακό ή απειλούν ότι θα κάνουν κακό σε κατοικίδια ζώα.
• Χρησιμοποιούν τους νόμους για να κακοποιήσουν το θύμα, π.χ. μεταχειρίζονται τις διατάξεις του οικογενειακού δικαίου για να εκφοβίσουν, να εξαντλήσουν, να εκμεταλλευτούν ή να αποδυναμώσουν το θύμα.

Τα άτομα με καταχρηστική συμπεριφορά μπορεί να ασκήσουν έλεγχο με τρόπους μοναδικούς σε κάθε σχέση. Σε ορισμένες σχέσεις, η απόκρυψη προμηθειών φαρμάκων αποτελεί μοτίβο ελέγχου. Στο πλαίσιο των μοτίβων ελέγχου εμπίπτει και η χειριστική συμπεριφορά, π.χ. απειλούν ότι θα αυτοκτονήσουν ή θα κάνουν κακό στον εαυτό τους αν το θύμα επιχειρήσει να τερματίσει τη σχέση τους. Σε περίπτωση που κάποια γυναίκα με αναπηρία βασίζεται στα άτομα αυτά γιατί χρειάζεται τη βοήθεια ή τη φροντίδα τους, αν πάψουν να την προσφέρουν ή αν τη χρησιμοποιούν έτσι ώστε να καθιερώσουν ένα μοτίβο ελέγχου, τότε μπορούμε να μιλήσουμε για απαράδεκτη κατάχρηση εξουσίας. Η υπονόμευση της μητρικής φροντίδας αν δεν επιτραπεί στη μητέρα να φροντίζει ή να θηλάζει το μωρό της είναι μορφή οικιακής και ενδοοικογενειακής βίας.

Οι στατιστικές δείχνουν ότι η οικιακή και ενδοοικογενειακή βία είναι πιθανότερο να διαπραχθεί από άντρες σε βάρος των γυναικών.

Ορισμένες ομάδες γυναικών διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να πέσουν θύματα οικιακής και ενδοοικογενειακής βίας:

• Εγκυμονούσες γυναίκες.
• Χωρισμένες γυναίκες.
• Γυναίκες με αναπηρίες.
• Γυναικείος πληθυσμός Αβορίγινων και κατοίκων των νησιών Τόρες Στρέιτ.

• Οι γυναίκες έχουν περισσότερες πιθανότητες να υποστούν βία από νυν ή πρώην συντρόφους.
• Τα άτομα με την καταχρηστική συμπεριφορά μπορεί να είναι γοητευτικά και να εμπνέουν σεβασμό στην κοινότητά τους ή να παριστάνουν τα θύματα. Όσα άτομα υφίστανται οικιακή και ενδοοικογενειακή βία συχνά επισημαίνουν ότι ζουν με ένα διπρόσωπο άτομο, με έναν «Ντόκτορ Τζέκιλ και Μίστερ Χάιντ» ή με κάποιον που «έχει αγγελική μορφή όταν είναι έξω, αλλά μεταμορφώνεται σε δαίμονα στο σπίτι».
• Συχνά θα ακούσετε τα άτομα που έχουν καταχρηστική συμπεριφορά να το αρνούνται ή να ρίχνουν το φταίξιμο στο κακοποιούμενο άτομο. Νιώθουν ότι έχουν κάθε λόγο ή δικαίωμα να συμπεριφέρονται καταχρηστικά.
• Όσα παιδιά βιώνουν οικιακή και ενδοοικογενειακή βία επηρεάζονται ακόμη και αν δεν μπορούν να δουν ή να ακούσουν τα περιστατικά βίας. Αυτό οφείλεται στον φόβο και στη διατάραξη της οικογενειακής ζωής που υφίστανται όσοι τα φροντίζουν. Για τα παιδιά, η οικιακή και ενδοοικογενειακή βία αποτελεί τραυματική εμπειρία.
• Βίαιη ή καταχρηστική συμπεριφορά μπορεί επίσης να παρατηρηθεί στις σχέσεις ομοφυλόφιλων ανδρών και γυναικών, αλλά και διεμφυλικών και μεσοφυλικών ατόμων.

Κάθε μορφή βίας είναι απαράδεκτη. Εκτός από την οικιακή και ενδοοικογενειακή βία υπάρχουν και άλλοι τύποι βίας που παρατηρούνται σε οικογένειες και σχέσεις. Δεν συνδέονται απαραίτητα με συμπεριφορικά πρότυπα εξουσίας και ελέγχου, αλλά αφενός βλάπτουν το κάθε άτομο χωριστά και αφετέρου διαταράσσουν την αρμονική διαβίωση της οικογένειας και της κοινότητας.

Η βία μπορεί να προκύψει σε κάθε είδος σχέσης. Μορφές της αποτελούν η βία από γυναίκες προς άντρες, η βία με στόχο ηλικιωμένα άτομα ή άτομα με αναπηρίες και η βία των εφήβων προς τους γονείς τους.

Όσοι βιώνουν άλλους τύπους βίας ή κακοποίησης στο σπίτι μπορεί να πληγωθούν, να τραυματιστούν ή να ντρέπονται όπως και όσοι υφίστανται οικιακή και ενδοοικογενειακή βία.

Η κακοποίηση των παιδιών επίσης αποτελεί μορφή βίας στο σπίτι και θεωρείται πάντοτε απαράδεκτη.

 1800respect.org.au