Το έγκλημα της ληστείας αναφέρεται στο άρθρο 380 του Ποινικού Κώδικα και αποτελεί, ένα από τα σοβαρότερα εγκλήματα καθώς ο δράστης της δείχνει χαρακτήρα βίαιο, παράνομο και μη συμπορευόμενο με την έννομη τάξη και τους κανόνες μιας ομαλής κοινωνικής συνύπαρξης. Αποτελεί ένα σύνθετο έγκλημα, καθώς αποτελείται από τα επιμέρους εγκλήματα της κλοπής και της παράνομης βίας. Προστατευόμενο αγαθό είναι πρωτίστως, η ιδιοκτησία αλλά και η προσωπική ελευθερία. Στην έννοια της ληστείας υπάγονται : α)η ληστεία υπό στενή έννοια, β) η ληστρική εκβίαση και γ) η ληστρική κλοπή. Ποια είναι όμως να αναγκαία χαρακτηριστικά για να θεωρηθεί ένα έγκλημα ως ληστεία;
α)Σωματική βία κατά προσώπου. Η βία μπορεί να είναι είτε απόλυτη, δηλαδή να καθιστά το θύμα ανήμπορο να αντιδράσει όπως είναι η νάρκωση, το δέσιμο κ.α, είτε ψυχολογική για παράδειγμα πυροβολισμοί στον αέρα για εκφοβισμό, βασανισμός για να καμφθούν οι αντιστάσεις του θύματος. Η βία υποστηρίζεται από τους περισσότερους νομικούς, πως δε μπορεί να στραφεί κατά πραγμάτων εκτός αν αυτά σχετίζονται άμεσα με το θύμα, όπως είναι η αφαίρεση της πατερίτσας από τον τραυματισμένο ή του αναπηρικού αμαξιδίου από τον ανάπηρο. Τον νόμο των ενδιαφέρει η ασκηθείσα βία στη συνείδηση του δράστη να θεωρήθηκε αναγκαία και πρόσφορη ανεξάρτητα με το αν όντως ήταν. Συνήθως ο αποδέκτης της βίας που ασκεί ο δράστης είναι το πρόσωπο που κατέχει το κινητό αντικείμενο, ωστόσο ο δράστης μπορεί να ασκήσει βία και σε κάποιον που θεωρεί πως μπορεί να του σταθεί εμπόδιο στην αφαίρεση του αντικειμένου, όπως για παράδειγμα η επίθεση του δράστη στον συνοδό της κοπέλας της οποίας τη τσάντα θέλει να κλέψει.
β)Απειλές ενωμένες με επικείμενο κίνδυνο σώματος ή ζωής. Με τον όρο απειλή εννοείται η προαναγγελία κακού στο θύμα, άσχετα αν ο δράστης μπορούσε να πραγματοποιήσει το κακό. Ο νόμος αρκείται στο γεγονός, πως έδωσε την εντύπωση στο θύμα πως μπορούσε. Ο κίνδυνος πρέπει περιοριστικά να αφορά το σώμα ή τη ζωή του θύματος και πρέπει οπωσδήποτε να είναι άμεσος για παράδειγμα ο δράστης κραδαίνει απειλητικά το όπλο στο θύμα και του φωνάζει <<δώσε μου τα λεφτά σου αλλιώς θα σε σκοτώσω>>. Η απειλή μπορεί να στρέφεται και σε κάποιο πρόσωπο, για το οποίο ενδιαφέρεται πολύ το θύμα για παράδειγμα το παιδί του αλλά και πάλι θα πρέπει να είναι άμεσος και όχι απομακρυσμένος.
γ)Αφαίρεση από άλλον ξένου κινητού πράγματος, όπως στη κλοπή δηλαδή αλλά στη ληστεία υπάρχει απαραιτήτως και το στοιχείο της βίας. Ανάμεσα στη βία ή την απειλή και την αφαίρεση πρέπει να υπάρχει σχέση μέσου προς σκοπό. Πρέπει δηλαδή ο δράστης μέσω της βίας ή της απειλής, να επιτύχει την αφαίρεση από το θύμα του ξένου κινητού πράγματος.
Μερικά εγκλήματα έχουν και διακεκριμένες περιπτώσεις, κατά της οποίες η ποινή που επαπειλείται από τον νόμο είναι μεγαλύτερη, επειδή ο τρόπος τέλεσης ή το αποτέλεσμα είναι μεγαλύτερης απαξίας. Ένα από αυτά τα εγκλήματα είναι και η ληστεία καθώς στο άρθρο 380 παρ. 1 και 2 αναφέρονται οι διακεκριμένες περιπτώσεις του εγκλήματος που επισύρουν και μεγαλύτερη ποινή. Διακεκριμένη ληστεία έχουμε, όταν ο δράστης ενήργησε με καλυμμένα ή αλλοιωμένα τα χαρακτηριστικά του προσώπου του ή έφερε όπλο με φυσίγγιο ανώτερο των 40mm ή πολεμικό όπλο, χειροβομβίδα ή εκρηκτικά. Σε αυτές τις περιπτώσεις τιμωρείται με κάθειρξη τουλάχιστον δέκα ετών. Σε περίπτωση δε που έκανε χρήση αυτών των μέσων, τιμωρείται με ισόβια κάθειρξη.
Τέλος, προβλέπεται ένα έγκλημα διακρινόμενο εκ του αποτελέσματος κατά το οποίο ο δράστης είχε σκοπό να ληστέψει το θύμα, αλλά από αμέλεια του επήλθε ένα βαρύτερο αποτέλεσμα όπως είναι ο θάνατος ή η βαριά σωματική βλάβη του θύματος για το οποίο (βαρύτερο αποτέλεσμα) ο δράστης δεν είχε δόλο. Όταν επέλθει θάνατος έστω και αν δεν τον επεδίωκε ο δράστης, έχουμε το έγκλημα της θανατηφόρου ληστείας και επιβάλλεται, η εσχάτη των ποινών.
K. Kαμούζης – Δικηγόρος Αθηνών
