Εκατοντάδες νεκροί, μόλις 47 διασωθέντες και ένας αριθμός θυμάτων που δεν αποτυπώθηκε ποτέ με βεβαιότητα – Πώς η βύθιση του πλοίου στη Φαλκονέρα οδήγησε σε αλλαγές στη ναυτιλιακή ασφάλεια και στη δημιουργία της ΑΝΕΚ
Χθες Δευτέρα 8 Δεκεμβρίου συμπληρώθηκαν 59 χρόνια από το ναυάγιο του επιβατηγού–οχηματαγωγού «Ηράκλειον» ανοιχτά της Φαλκονέρας, μια από τις μεγαλύτερες ναυτικές τραγωδίες της μεταπολεμικής Ελλάδας, η οποία στοίχισε τη ζωή σε εκατοντάδες ανθρώπους, χωρίς μέχρι σήμερα να υπάρχει επίσημη και ακριβής καταγραφή του αριθμού των θυμάτων, πέραν των 47 που κατόρθωσαν να σωθούν.
Με αφορμή τη μαύρη επέτειο, ο μετεωρολόγος Θοδωρής Κολυδάς υπενθύμισε με ανάρτησή του ότι το ναυάγιο του «Ηράκλειον» δεν ήταν απλώς ένα ακόμη δυστύχημα, αλλά ένα γεγονός εθνικής κλίμακας που ανέδειξε δραματικά τις παθογένειες της εποχής στη ναυτιλιακή ασφάλεια.
«Το επιβατηγό–οχηματαγωγό Ηράκλειον χάνεται στα νερά της Φαλκονέρας μέσα σε λίγα μόλις λεπτά, παρασύροντας στον βυθό εκατοντάδες ανθρώπους. Το τραγικότερο ναυάγιο της μεταπολεμικής Ελλάδας δεν ήταν απλώς ένα ακόμη δυστύχημα. Ήταν ένα σοκ εθνικής κλίμακας που αποκάλυψε με τον πιο σκληρό τρόπο τα κενά, τις παραλείψεις και τις παγιωμένες νοοτροπίες στη ναυτιλιακή ασφάλεια της εποχής» σημειώνει.
Και προσθέτει ότι «από εκείνη τη νύχτα, τίποτα δεν έμεινε ίδιο. Το Ηράκλειον δεν σημάδεψε μόνο τις οικογένειες των θυμάτων, σημάδεψε το ίδιο το ελληνικό κράτος και τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουμε τη θαλάσσια μετακίνηση, την επιθεώρηση πλοίων, την ευθύνη των εταιρειών και την εκπαίδευση των πληρωμάτων», υπογραμμίζοντας πως το ναυάγιο λειτούργησε ως αφετηρία για μια νέα εποχή ασφαλέστερης ναυσιπλοΐας.
TO ΝΑΥΑΓΙΟ ΤΟΥ “ΗΡΑΚΛΕΙΟΝ” (8 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1966) ΚΑΙ ΟΣΑ ΑΛΛΑΞΕ.
✅Ξημερώματα 8ης Δεκεμβρίου 1966. Το επιβατηγό–οχηματαγωγό «Ηράκλειον» χάνεται στα νερά της Φαλκονέρας μέσα σε λίγα μόλις λεπτά, παρασύροντας στον βυθό εκατοντάδες ανθρώπους. Το τραγικότερο ναυάγιο της μεταπολεμικής… pic.twitter.com/XsFSBPqdcP— Theodoros Kolydas (@KolydasT) December 7, 2025
Από δεξαμενόπλοιο σε «θαύμα» της γραμμής Κρήτης – Πειραιά
Η ιστορία του πλοίου ξεκινά πολλά χρόνια πριν από το μοιραίο δρομολόγιο. Το «Ηράκλειον» ναυπηγήθηκε το 1949 στη Γλασκώβη της Σκωτίας ως δεξαμενόπλοιο, με το όνομα «Leicestershire», δρομολογημένο στη γραμμή μεταξύ Αγγλίας και Βιρμανίας.
Το 1964 αγοράστηκε από την εταιρεία των αδελφών Τυπάλδου και μετασκευάστηκε σε επιβατηγό–οχηματαγωγό. Η μετασκευή, σύμφωνα με μαρτυρίες και μεταγενέστερα πορίσματα, εκτιμάται ότι επηρέασε αρνητικά την ευστάθεια του σκάφους. Παρά ταύτα, το πλοίο διαφημιζόταν ως το «γρηγορότερο» και σχεδόν ως «θαύμα» της ακτοπλοϊκής σύνδεσης Κρήτης – Πειραιά, με τη φήμη της ταχύτητάς του να προηγείται του ονόματός του.
Το «Ηράκλειον» ξεκίνησε δρομολόγια μεταξύ Πειραιά και Κρήτης τον Ιούνιο του 1965 και, μέχρι το 1966, εκτελούσε τη γραμμή Σούδα – Πειραιά και Ηράκλειο – Πειραιά. Η Επιθεώρηση Εμπορικών Πλοίων είχε ήδη εκφράσει επιφυλάξεις για την αξιοπλοΐα του, επισημαίνοντας ελλιπές έρμα – περί τους 800 τόνους, όταν άλλα ομοειδή σκάφη διέθεταν περίπου 6.000 τόνους – και πλημμελείς επισκευές ζημιών από προηγούμενα ατυχήματα. Παρ’ όλα αυτά, με ιδιόχειρο σημείωμα του τότε υπουργού Ναυτιλίας, το πλοίο επέστρεψε στα δρομολόγια, χωρίς να έχουν αποκατασταθεί πλήρως οι φθορές.
Το μοιραίο δρομολόγιο και το φορτηγό–ψυγείο με τα πορτοκάλια
Στις 7 Δεκεμβρίου 1966, το «Ηράκλειον» είχε προγραμματισμένη αναχώρηση από το λιμάνι της Σούδας με προορισμό τον Πειραιά στις 19:00. Η επιβίβαση των επιβατών είχε ολοκληρωθεί και στο γκαράζ είχαν φορτωθεί 16 φορτηγά, ένα στρατιωτικό όχημα και ένα επιβατικό αυτοκίνητο.
Η καθοριστική καθυστέρηση ήρθε με την άφιξη ενός ακόμη φορτηγού–ψυγείου, φορτωμένου με περίπου πέντε τόνους πορτοκάλια. Η αναχώρηση μετατέθηκε κατά περίπου 30 λεπτά. Κατά μαρτυρίες της εποχής, ο τότε λιμενάρχης Χανίων φέρεται να είχε αντιταχθεί σθεναρά στην καθυστέρηση για χάρη του επιπλέον φορτίου, ωστόσο η απόφαση της εταιρείας και του πλοιάρχου Εμμανουήλ Βερνίκου επικράτησε – μια απόφαση που αποδείχθηκε μοιραία.
