Του Γιάννη Νικολακόπουλου
Προτού επιλέξουμε τη φυλή του σκύλου που υπό φυσιολογικές συνθήκες θα μας συντροφεύει πολλά χρόνια στα κυνήγια μας, θα πρέπει να σκεφτούμε. Τι θηράματα προτιμάμε; Πως μας αρέσει να κυνηγάμε; Θέλουμε πουλόσκυλο γρήγορο ή αργό; Κοντινό ή να ανοίγεται; Το λαγόσκυλό μας θέλουμε να καταδιώκει ή να πηγαίνει «καβάλα»; Σε τι εδάφη κυνηγάμε συνήθως; Έχουμε χώρο και αυτοκίνητο για μεγαλόσωμους σκύλους;
Αν με ειλικρίνεια καταγράψουμε σε ένα χαρτί τα «πρέπει» και τα «θέλω» μας και τα ταιριάξουμε τον σκύλο που τα ικανοποιεί, δεν θα πρέπει να εκπλαγούμε αν διαπιστώσουμε πως ο υποτιθέμενος «σκύλος των ονείρων μας» τελικά δεν κάνει για μας. Προτού καταλήξουμε, δεν θα πρέπει να αρκεσθούμε μόνο σε όσα έχουμε ακούσει γι αυτές τις φυλές. Θα πρέπει να διαβάσουμε μερικά βιβλία για τα προσόντα τις ιδιαιτερότητες και τις απαιτήσεις της κάθε φυλής. Να επιδιώξουμε να δούμε αρκετές φορές πως κυνηγά ένας καλός εκπρόσωπος της φυλής. Η επαφή με τον όμιλο της φυλής και με γνωστούς εκτροφείς θα μας βοηθήσει να μάθουμε τα μικρά μυστικά της.
Αρσενικό ή θηλυκό;
Κάθε φύλο έχει τα υπέρ και τα κατά του. Το γενετικό σύστημα των θηλυκών είναι πιο πολύπλοκο από εκείνο των αρσενικών και κατά συνέπεια ευπαθέστερο σε ασθένειες. Κατά την «περίοδο» η σκύλα τίθεται εκτός κυνηγίου, αν ζει μέσα στο σπίτι λερώνει, ενώ αν υπάρχουν και αρσενικά πρέπει να προσέχουμε συνεχώς για ανεπιθύμητο ζευγάρωμα. Από την άλλη συνήθως τα θηλυκά «ωριμάζουν» νωρίτερα από τα αρσενικά, ενώ έχουν και πιο γλυκό χαρακτήρα.
Με «χαρτιά» ή χωρίς «χαρτιά»;
Πολλοί λένε πως δεν εμπιστεύονται τα πεντιγκρί γιατί μπορεί να είναι ψεύτικα. Όντως υπάρχουν και απατεώνες. Θα καταργήσουμε όμως τα διπλώματα οδήγησης επειδή κυκλοφορούν και διπλώματα «μαϊμούδες»; Στο χέρι μας είναι να μάθουμε να διαβάζουμε ένα πεντιγκρί, να συλλέγουμε πληροφορίες για όσους περισσότερους προγόνους μπορούμε, να τους δούμε, να ρωτήσουμε ανθρώπους που τους έχουν δει, από φωτογραφίες, από περιοδικά, από ιστοσελίδες ή οπουδήποτε αλλού. Εάν δεν αγοράζουμε από βιτρίνες η από αγγελίες που τελειώνουν «….αποστέλλονται σε όλη την Ελλάδα», αν για να πάρουμε το κουτάβι συναντηθούμε πολλές φορές με τον εκτροφέα, αν τον γνωρίσουμε και μας γνωρίσει, αν μας μεταδώσει από τις γνώσεις του και μας συμβουλεύσει για το μεγάλωμα του κουταβιού, τότε συνήθως δεν είναι απατεώνας, και δεν θα μας δώσει ψεύτικα «χαρτιά».
Άλλοι λένε «εγώ θέλω να αγοράσω σκύλο και όχι… χαρτιά». Ναι, αλλά ο σκύλος έχει σκελετό και μυς, από τους οποίους εξαρτάται η εργονομία του και η μορφή του επομένως και η αντοχή του. Κι αυτά είναι κληρονομικά. Ο σκύλος έχει όσφρηση η οποία είναι επίσης κληρονομική. Κυνηγά και με την όραση, με την ακοή και το μυαλό, χαρακτηριστικά που επίσης μεταφέρονται από γενιά σε γενιά. Κληρονομικά προσόντα και ελαττώματα (κυνηγετικά ή μορφολογικά ή και τα δύο) δεν δίνουν μόνο οι γονείς, αλλά και οι παππούδες, οι γιαγιάδες, οι προπάπποι κ.ο.κ. Είναι σε όλους γνωστό και αποδεδειγμένο πως από άριστους γονείς δεν είναι σίγουρο πως θα προκύψουν αποκλειστικά άριστοι απόγονοι. Απλώς από ένα τέτοιο ζευγάρωμα οι πιθανότητες για άριστους απογόνους είναι περισσότερες. Όσοι περισσότεροι πρόγονοι (που αναγράφονται σε ένα πεντιγκρί) ήταν αποδεδειγμένα άξιοι για τον σκοπό που προορίζονταν, τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες για καλά κουτάβια, τα οποία αργότερα θα δώσουν επίσης καλούς απογόνους. Επομένως το να γνωρίζεις ότι οι γονείς είναι καλοί κυνηγοί ίσως δεν είναι αρκετό. Είναι καλύτερο, όμως, από το να μην ξέρεις τίποτα. Και τότε βέβαια, υπάρχουν πιθανότητες για καλούς απογόνους, αλλά σαφώς λιγότερες απ’ ό,τι με άξια κυνηγόσκυλα που έχουν καλά (ψαγμένα) πεντιγκρί.
Με λίγα λόγια, χρειάζονται τόσο τα χαρτιά όσο και η απόδειξη της κυνηγετικής αξίας των προγόνων, προκειμένου να έχουμε περισσότερες πιθανότητες να βρούμε καλό σκύλο. Κι από αυτόν σε λίγα χρόνια θα μπορούμε να έχουμε το «δικό μας γόνο», χωρίς να βγούμε πάλι στη γύρα μπας και μας κάτσει κανά καλό κουτάβι…
Η σημασία της μορφολογίας
Όταν λέμε «εξέταση μορφολογίας» εννοούμε τη σύγκριση που κάνει ένας γνώστης, κριτής ή εκτροφέας, με το πρότυπο (standard) της φυλής. Ανάλογα με το πόσο ταυτίζεται ο σκύλος με το πρότυπο αυτό χαρακτηρίζεται ως «Εξαίρετος», «Πολύ καλός», «Καλός», «Επαρκής» ή «Ανεπαρκής». Το πρότυπο περιγράφει το χαρακτήρα και το σωματότυπο της φυλής. Στο σημείο αυτό χρειάζεται προσοχή, διότι υπάρχουν σκύλοι με πεντιγκρί που δεν ανταποκρίνονται εμφανισιακά στη φυλή τους ή παρουσιάζουν σοβαρό πρόβλημα, όπως δυσπλασία ισχίου ή πρόβλημα συμπεριφοράς.
Σε έναν κυνηγετικό σκύλο ελέγχουμε τη συμμετρία των μελών του. Η ασυμμετρία (π.χ. ένας πολύ κοντός λαιμός, ψηλότερο πίσω σύστημα από εμπρός, λεπτά άκρα σε ογκώδη σώμα) προκαλεί μεγάλα εργονομικά προβλήματα. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνουμε στις γωνιώσεις των σκελών: Μικρότερες ή μεγαλύτερες γωνιώσεις προκαλούν ανωμαλία στην κίνηση με αποτέλεσμα ο σκύλος να μην τρέχει γρήγορα ή να κουράζεται εύκολα. Σημαντική είναι και η γραμμή της πλάτης (σπονδυλική στήλη). Το ακρώμιο εξετάζεται πάντα, γιατί η ωμοπλάτη (το ανώτερο κόκαλο του ποδιού) δεν αρθρώνεται στη σπονδυλική στήλη, αλλά συγκρατείται με ιστούς. Ένα ρηχό ή στενό στήθος δεν αφήνει περιθώρια για την ανάπτυξη των πνευμόνων, επομένως ο συγκεκριμένος σκύλος δεν θα οξυγονώνεται κανονικά και δεν θα έχει αντοχή. Μη σας φανεί υπερβολή όταν διαβάσετε σε μία κρίση «σωστή έκφυση ουράς». Η ουρά αποτελεί κάτι σαν προέκταση της σπονδυλικής στήλης και δείχνει τη θέση της σε σχέση με τη λεκάνη. Και η σωστή θέση της λεκάνης είναι σημαντική για την πίσω κίνηση του σκύλου. Χαρακτηριστικά που ίσως ακούγονται επουσιώδη (π.χ. χαλαρά μετακάρπια) είναι αυτά που στο σύνολό τους διαχωρίζουν ένα κυνηγόσκυλο που δουλεύει όλη μέρα από ένα άλλο που σε δύο ώρες έχει εγκαταλείψει τη προσπάθεια λόγο κούρασης.
Λεπτομέρειες της επιλογής
Όσες κι αν είναι οι γνώσεις, οι εμπειρίες μας ή η καλή πρόθεση του εκτροφέα για να επιλέξουμε το σωστό, αγοράζοντας ένα κουτάβι παίζουμε πάντα με πιθανότητες. Στο χέρι μας είναι να έχουμε τις περισσότερες πιθανότητες υπέρ μας εφαρμόζοντας τα όσα εκτέθηκαν προηγουμένως και εξακριβώνοντας πριν από την αγορά αν ο εκτροφέας ασχολήθηκε όσο έπρεπε με τη σωστή διατροφή, την υγιεινή διαμονή και την κοινωνικοποίηση των κουταβιών κατά τους 2-3 πρώτους μήνες της ζωής τους.
Επιλέγοντας ένα νεαρό σκύλο, αντί για κουτάβι, θα πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα επιφυλακτικοί. Γιατί κάποιος κράτησε ένα σκύλο τόσους μήνες και αποφασίζει να τον πουλήσει; Στα κυνηγόσκυλα δεν είναι τόσο το χρηματικό όφελος που θα προκύψει από την πώληση, όσο τα έξοδα και ο κόπος του εκτροφέα. Μόνο σε σκύλους που πρόκειται να κάνουν πρωταθλητισμό μορφολογίας στοιχίζει το νεαρό πολύ περισσότερο από το κουτάβι, αφού σε αυτό τα προτερήματά του είναι πλέον εμφανή.
Ας είμαστε επιφυλακτικότεροι στα «ξεκινημένα». Συνήθως όταν ο ιδιοκτήτης δει πως ο σκύλος δεν «προχωρά» στην εκπαίδευση, δεν έχει «μύτη» ή αντοχή και γενικά έχει κάποια κουσούρια ή ακόμα χειρότερα, αν κατάλαβε ότι έχει κάνει πολλά λάθη στηνανατροφή και την εκπαίδευσή του που δεν διορθώνονται, φροντίζει να τον πουλήσει αμέσως. Αν ο σκύλος έχει αλλάξει δύο-τρεις ιδιοκτήτες, καλύτερα ξεχάστε τον.
Ας εξετάσουμε όμως την περίπτωση αγοράς ενός νεαρού σκύλου και από την θετική της πλευρά. Ελέγχουμε τη μορφολογική αρτιότητα του σκύλου. Αν ο προηγούμενος ιδιοκτήτης είχε δουλέψει σωστά τον σκύλακα από κουταβάκι, θα διαπιστώσουμε τον καλό χαρακτήρα του, την ανεξαρτησία του, την κοινωνικοποίησή του, τη δεκτικότητά του για μάθηση, τη ρώμη του, την αντοχή του και κυρίως τις κυνηγετικές του προοπτικές, που θα βελτιωθούν με την εκπαίδευση. Αν τα στοιχεία αυτά διαπιστωθούν η επιλογή δεν μπορεί να είναι κακή.
Τέλος η σίγουρη -αλλά και ακριβότερη – λύση για να έχουμε τον σκύλο που θέλουμε, είναι η αγορά ενός «έτοιμου». Προσοχή όμως! Εμείς είμαστε «έτοιμοι» για να έχουμε ένα τέτοιο σκύλο; Οι γνώσεις μας και οι ικανότητές μας είναι αρκετές για να τον διατηρήσουμε σε υψηλό επίπεδο; Θα πηγαίνουμε για κυνήγια και εκπαιδευτικά ή θα τον βγάζουμε ένα Σαββατοκύριακο το μήνα από Σεπτέμβρη έως Φεβρουάριο; Με αυτές τις συνθήκες δεν θα φταίει ο εκπαιδευτής.
Αν, λοιπόν, έχουμε τις δυνατότητες να αγοράσουμε ένα καλό κυνηγόσκυλο της φυλής που καταλήξαμε ότι μας ταιριάζει, με καλό pedigree, μορφολογικά σωστό, θα πρέπει να κάνουμε υπομονή μέχρι να το βρούμε ακριβώς όπως το θέλουμε, έστω κι αν χρειαστεί να περιμένουμε πολύ. Να το δοκιμάσουμε σε διάφορα κυνηγητικά εδάφη, μακριά από την περιοχή του πωλητή, με διαφορετικά θηράματα. Η τιμή πρέπει να διαμορφώνεται όχι μόνο από τα προσόντα του αλλά και από τα ελαττώματά του, γιατί ειδικά σ’ αυτά πρέπει να εστιάσουμε την προσοχή μας. Να τα αξιολογήσουμε, να δούμε πόσο σοβαρά είναι, αν διορθώνονται, αν θα χρειαστούμε την βοήθεια ειδικού και πόσο επί πλέον θα μας κοστίσει. Τέλος, είναι απαραίτητη μια σχολαστική εξέταση από τον κτηνίατρό μας. Ενδεχομένως να χρειαστεί να κάνουμε πολλά και μακρινά ταξίδια, εντός ή εκτός συνόρων, και να επιστρέφουμε με άδεια χέρια. Κάποια μέρα, όμως, θα βρούμε το κατάλληλο σκυλί. Και μετά όλα θα είναι πιο εύκολα, θα έχουμε τα δικά του κουτάβια.
