Αγαπητή μου κυρία Υπουργέ, αγαπητή Λίνα,
Κύριε Δήμαρχε,
Κυρίες και Κύριοι,
Είχα έρθει εδώ, στη Βιβλιοθήκη του Ιδρύματος Αικατερίνη Λασκαρίδη, ως Υπουργός Κλιματικής Κρίσης και είχα μείνει εντυπωσιασμένος. Τώρα όμως που μπήκα και στα ενδότερα, είμαι ακόμα πιο εντυπωσιασμένος. Έχω επισκεφτεί πολλά ανάλογα μουσεία στην Ευρώπη αλλά νομίζω ότι είναι από τα καλύτερα και πρέπει να είμαστε πολύ περήφανοι.
Είναι γνωστό ότι, η Ελλάδα, από την αρχαιότητα, υπήρξε πρωτοπόρα στη ναυπηγική τέχνη. Είναι αλήθεια ότι σήμερα η παραδοσιακή ναυπηγική τέχνη δυστυχώς βρίσκεται σε ύφεση.
Κάτι πρέπει να κάνουμε.
Σήμερα ίσως είναι μια νέα αρχή.
Τα καρνάγια έχουν μειωθεί, οι τεχνίτες καραβομαραγκοί λιγοστεύουν, οι ταρσανάδες, από την άλλη, αποτελούσαν και εξακολουθούν να αποτελούν οικογενειακές επιχειρήσεις. Η τέχνη αυτή μεταφέρεται συνήθως προφορικά από τον πατέρα στον γιο, από τον παππού στον εγγόνο και γι’ αυτό πρέπει να αναγνωρίσουμε ακριβώς, την ιδιαίτερη πολιτισμική αξία αυτών των παραδοσιακών σκαφών και της Ξυλοναυπηγικής.
Στο Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής έχουμε ήδη συμπεριλάβει στις αρμοδιότητες της Διεύθυνσης Ναυπηγοεπισκευαστικών Δραστηριοτήτων, εκτός της παραδοσιακής προσέγγισης και την αρμοδιότητα της μελέτης και του εν γένει χειρισμού τεχνικών θεμάτων που αφορούν στον χαρακτηρισμό, την καταγραφή και διάσωση αυτών των παραδοσιακών σκαφών. Και έχω μάθει, κύριε Μαζαράκη, ότι είχατε ιδιαίτερη συμβολή σε αυτό και σας ευχαριστώ.
Στο πλαίσιο αυτό βέβαια δεν υπήρχε περίπτωση να μην συνεργαστούμε με τις υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού. Και θα επαναλάβω τα πολλά συγχαρητήρια και το ευχαριστώ στην Υπουργό Πολιτισμού, τη φίλη μου Λίνα Μενδώνη.
Φίλες και φίλοι,
Το ένα μέρος του ζητήματος είναι η διάσωση των υπαρχόντων παραδοσιακών σκαφών και το άλλο είναι η διάσωση των καρνάγιων και ταρσανάδων.
Η διάσωση των παραδοσιακών σκαφών είναι συνυφασμένη με την διάσωση της ίδιας της ναυπηγικής τέχνης κι αυτά θα περισώσουν τα καρνάγια και τους ταρσανάδες.
Διότι ο παραδοσιακός καραβομαραγκός θα συντηρήσει και θα επισκευάσει τα υπάρχοντα παραδοσιακά σκάφη, θα ναυπηγήσει νέα και θα μεταλαμπαδεύσει την τέχνη του στους επόμενους.
Το ξύλινο σκάφος πρέπει να παραμείνει ζωντανό. Είτε ως αλιευτικό, είτε ως τουριστικό, είτε ως εμπορικό.
Η εργασία λοιπόν του καραβομαραγκού πρέπει να αντιμετωπίζεται ως ζωντανή τέχνη και όχι ως τέχνη που διδάσκεται σε κάποια «ελίτ» εργαστήρια για το πώς, για παράδειγμα, έφτιαχναν οι πρόγονοί μας παραδοσιακές στολές και φουστανέλες. Να φύγουμε απ’ τον ελιτισμό, να φτάσουμε στο πως θα συντηρήσουμε αυτή την μεγάλη παράδοση στον απλό καραβομαραγκό, στον επόμενο που θα πάρει το σκεπάρνι, θα πάρει όλα αυτά τα εργαλεία για να συνεχίσει την τέχνη.
Το Υπουργείο μας έχει στις αρμοδιότητές του τον χαρακτηρισμό και την καταγραφή αυτών των σκαφών. Μέχρι σήμερα έχουν χαρακτηριστεί ως παραδοσιακά, πάνω από 450 πλοία αναψυχής, τα οποία και σήμερα λειτουργούν και δουλεύουν με τουρίστες και αποδεικνύουν ότι δεν είναι ένα πράγμα μουσειακό, είναι ένα πράγμα που είναι μέσα στην αγορά, δουλεύει.
Είναι γνωστό ότι τα προηγούμενα χρόνια καταστράφηκαν δυστυχώς πάνω από 10.000 παραδοσιακά αλιευτικά πλοία. Είναι κρίμα που χάθηκε τέτοιος πλούτος. Πολλά από αυτά τα σκάφη θα μπορούσαν να διασωθούν και να μετατραπούν, με μικρό κόστος, σε ιδιωτικά ή επαγγελματικά σκάφη αναψυχής. Χάσαμε αυτόν τον πλούτο, να μην χάσουμε ούτε ένα επιπλέον.
Προκειμένου να συμβάλουμε στη διάσωση των καρνάγιων και της παραδοσιακής τέχνης, επεξεργαστήκαμε προτάσεις, πετύχαμε νομοθετικές ρυθμίσεις στο νόμο για τον Αιγιαλό και την Παραλία, ώστε να λυθεί το χρονίζον πρόβλημα της αδειοδότησης των καρνάγιων. Ήταν κι αυτό ένα μείζον πρόβλημα. Βοήθησαν πολλοί, προηγούμενοι Υπουργοί από μένα και νομίζω ότι ήταν ένα επίτευγμα που πρέπει να καταγραφεί: πως όταν συνεργαζόμαστε όλοι μαζί, μακριά από ανούσιες αντιπαραθέσεις, καταλήγουμε σ’ ένα πολύ καλό αποτέλεσμα που βοηθά τον τόπο μας, βοηθά όλους αυτούς τους ανθρώπους που κάνουν αυτή την εξαιρετική παράδοση.
Προωθήσαμε και προωθούμε και άλλες νομοθετικές ρυθμίσεις για τη διάσωση παραδοσιακών σκαφών, στο πλαίσιο μιας νέας επιδότησης από την Ευρωπαϊκή Ένωση και ελπίζω, κ. Μαζαράκη, να είναι και το ίδρυμα μαζί σ’ αυτήν την προσπάθεια. Δεν έχει νόημα να συζητάμε ποιος είναι πρώτος, ποιος δεύτερος. Η ουσία είναι να φτάνουμε σε ένα αποτέλεσμα. Το Υπουργείο είναι εδώ, ως πλατφόρμα συνεργασίας.
Εστιάζουμε λοιπόν σε δύο σημαντικές ενέργειες: πρώτον, στην καταγραφή των παραδοσιακών ναυπηγικών γραμμών και της παραδοσιακής ιστιοφορίας και δεύτερον, στη δημιουργία Σχολής Καραβομαραγκών.
Προς αυτή την κατεύθυνση υπάρχει η πρόταση στο πλαίσιο Ανάπτυξης ΕΣΠΑ 2021-2027 για:
-Εκπόνηση μελέτης για τη διερεύνηση της βιωσιμότητας των ναυπηγείων παραδοσιακών σκαφών, που είναι το υπόβαθρο
-Αποτύπωση προτύπων παραδοσιακών ναυπηγείων
-Αποτύπωση ναυπηγικών γραμμών και καταγραφή κατασκευαστικών λεπτομερειών των παραδοσιακών σκαφών και ειδικότερα τεχνικές και λεπτομερειακά χαρακτηριστικά τους και της ιστιοφορίας τους.
Παράλληλα, σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας και το Υπουργείο Πολιτισμού αναλάβαμε πρωτοβουλία για τη δημιουργία σχολής Καραβομαραγκών.
Έχουν ληφθεί ήδη οι σχετικές εγκρίσεις των αρμόδιων Υπουργών και αναμένεται η τελική απόφαση του Υπουργού Παιδείας, Κυριάκου Πιερρακάκη, για την έναρξη της λειτουργίας της σχολής, επιπέδου 3 (μετά το Γυμνάσιο).
Οφείλουμε όλοι να δουλέψουμε συλλογικά και νομίζω υπάρχουν τρεις άνθρωποι εδώ μαζί με τους ειδικούς, η Υπουργός Πολιτισμού, ο Δήμαρχος κι εγώ καθώς κι εσείς που είστε η μαγιά αυτής της ωραίας προσπάθειας και πρωτοβουλίας, για να κάνουμε ότι είναι δυνατόν ώστε να παραμείνει αυτή η παράδοση. Που είναι στοιχείο του πολιτισμού μας, όχι μόνο ως ένα γνωσιακό στοιχείο, αλλά σαν κάτι που θα μας επηρεάσει στην καθημερινότητα προκειμένου να κινείται με την λογική της αγοράς. Αν πάλι γίνει κάτι γνωσιακό, πρέπει να κινείται και στα δύο επίπεδα και ως πολιτιστικό αγαθό αλλά και ως ένα αγαθό που μπορεί να συμβάλει στην καθημερινότητα.
Σας ευχαριστώ.
