4 χρόνια συμπληρώνονται φέτος από το έπος του Έβρου. Μία ασύμμετρη απειλή με χαρακτηριστικά υβριδικού πολέμου που οργάνωσε η Τουρκία εργαλειοποιώντας χιλιάδες μετανάστες, τους οποίους μετέφερε στα σύνορα. To enikos.gr αποκαλύπτει μερικές από τις άγνωστες πτυχές όσων διαδραματίστηκαν τότε.
του Χρήστου Μαζανίτη
Ιανουάριος 2020. Πριν από 4 χρόνια αυτές τις ημέρες οριζόταν η νέα ηγεσία των Ενόπλων Δυνάμεων. Αρχηγός ΓΕΕΘΑ αναλάμβανε ο μέχρι τότε Διοικητής 1ης Στρατιάς, Αντιστράτηγος (τότε) Κωνσταντίνος Φλώρος. Στο ΓΕΣ, από τη Διοίκηση του Δ’ Σώματος Στρατού, αναλάμβανε τα ηνία ο Αντιστράτηγος Χαράλαμπος Λαλούσης. Στον Έβρο, δύο αξιωματικοί έμελλε να διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο. Ο Διοικητής της 12ης Μεραρχίας, Άγγελος Χουδελούδης, υποστράτηγος (τότε) Άγγελος Χουδελούδης και νυν Αρχηγός ΓΕΣ, και ο Διοικητής της 16ης Μεραρχίας (και μετέπειτα Διοικητής Δ’ Σώματος Στρατούς) ο υποστράτηγος (τότε) Άγγελος Ιλαρίδης.
Ο Ελληνικός Στρατός και κυρίως η πατρίδα είχαν την ευκαιρία τότε να έχουν στο τιμόνι τους όχι μόνο τέσσερις άξιους αξιωματικούς αλλά και άριστους γνώστες της περιοχής του Έβρου, που βρισκόταν υπό πολιορκία.
Τόσο ο Αρχηγός ΓΕΕΘΑ όσο και ο Αρχηγός ΓΕΣ εκείνες τις ημέρες είχαν κάνει τον Έβρο δεύτερο σπίτι τους. Κατέγραφαν συνεχώς τις ανάγκες κι έβρισκαν λύσεις παρακάμπτωντας κάθε γραφειοκρατικό εμπόδιο.
Ταυτόχρονα, επί του πεδίου βρίσκονταν συνεχώς οι άλλοι δύο «Άγγελοι». Άγγελος Χουδελούδης και Άγγελος Ιλαρίδης έδιναν καθημερινά αγώνα που ελάχιστοι – πλην της στρατιωτικής ηγεσίας – γνωρίζουν.
Για παράδειγμα, κανείς δεν ξέρει πώς ο Διοικητής της 16ης έστησε σε χρόνο ρεκόρ και με πενιχρά μέσα ένα πυκνό σύστημα ηλεκτρονικής επιτήρησης των συνόρων, επιστρατεύοντας κάθε διαθέσιμη τεχνολογία.
Κι αν στον φράχτη των Καστανιών, στα περάσματα της Βύσσας, στο Πραγγί, τα Λάβαρα και το Τυχερό αστυνομία και Στρατός, με την πολύτιμη συμβολή των Εθνοφυλάκων έδιναν τον νυν υπέρ πάντων αγών, υπήρχε άλλο ένα μέτωπο, πιο σκληρό και δυσπρόσιτο στο οποίο ο ίδιος ο Άγγελος Χουδελούδης είχε σπεύσει προσωπικά, σηκώνοντάς το στους ώμους του. Ήταν το «Δέλτα» του Έβρου.
Μία από τις πιο δύσκολες περιοχές – αν όχι η δυσκολότερη – που επιτηρεί ο Στρατός, αφού καλύπτει έκταση περίπου 200.000 τ.μ. στα νότια του νομού Έβρου. Πρόκειται για έναν από τους σημαντικότερους υγρότοπους της Ευρώπης και το μεγαλύτερό του μέρος είναι ενταγμένο στον κατάλογο των προστατευόμενων περιοχών της Διεθνούς Σύμβασης Ραμσάρ (1971) λόγω των σημαντικών ειδών που φιλοξενεί.
Εκεί, λοιπόν, μέσα στα κανάλια, στρατιώτες κι Εθνοφύλακες όργωναν με τα πλωτά του Στρατού όλο το Δέλτα, εξαρθρώνοντας συμμορίες δουλεμπόρων και λαθροδιακινητών. Δεν ήταν καθόλου εύκολες καταστάσεις. Δεν ήταν αστυνόμευση μίας περιοχής. Οι όροι είχαν μεταβληθεί προς το χειρότερο. Υπήρχαν περιπτώσεις που οι Έλληνες φρουροί δέχθηκαν πυροβολισμούς από μαυροφορεμένους άνδρες με στολές, οι οποίες όμως δεν είχαν διακριτικά επάνω τους.
Άλλη μία από τις άγνωστες μάχες που δόθηκαν μες στα κανάλια του Έβρου ήταν αυτή της συνεχούς παρουσίας, χωρίς τα στελέχη να φθείρονται από τις συνεχείς εφόδου των οργανωμένων κυκλωμάτων από τον Αίνο (Ενέζ) της Τουρκίας. Τα προηγούμενα χρόνια, ο Α. Χουδελούδης είχε φροντίσει να ενισχύσει τους ψαράδες και τις καλύβες του Έβρου. Πιστεύοντας στη σημασία τους δημιουργήθηκε ένα ισχυρό σύνορο με πυκνή ανθρώπινη παρουσία αλλά και έγκυρο σύστημα πληροφόρησης.
Σε εκείνες τις καλύβες, οι εθνοφύλακες βρίσκονταν 24 ώρες το 24ωρο παρόντες μες στα κανάλια του ποταμού Έβρου στο Δέλτα ενώ οι στρατιώτες έβρισκαν ένα καταφύγιο για να ξαποστάσουν.
Ο ίδιος ο Κυριάκος Μητσοτάκης, που είχε επισκεφθεί τις “καυτές” περιοχές άκουγε με προσοχή τα σχέδια που του ανέλυε ο έμπειρος Στρατηγός. Κι αυτό έπαιξε πολύ σημαντικό ρόλο στις κρίσεις πέρυσι όταν ο Χαράλαμπος Λαλούσης αποστρατεύτηκε από Αρχηγός ΓΕΣ έχοντας εξαντλήσει το ανώτερο όριο στη θητεία του, ώστε να τον διαδεχθεί ο Α. Χουδελούδης.
Μόλις ένα χρόνο μετά, ως διοικητής του Δ’ Σώματος Στρατού, στην παρέλαση της 28ης Οκτωβρίου στην Ξάνθη διεμήνυε: «28 Οκτωβρίου 1940 κάποιος υποτίμησε την ελληνική λεβεντιά και τις δυνατότητές μας. 28 Οκτωβρίου 2021. Προτρέπω κανείς να μην υποτιμήσει την δυναμική του Ελληνικού Στρατού και την ομοψυχία του Ελληνικού Έθνους».
Ο Έβρος άντεξε. Και η Αλεξανδρούπολη… έλαμψε
Ο Στρατηγός Χουδελούδης, εκτός από άριστος γνώστης του επιχειρησιακού πεδίου στον Έβρο είναι πολύ καλός χειριστής του επικοινωνιακού πεδίου ενώ άδραξε κάθε ευκαιρία για να δει το όραμά του να παίρνει σάρκα και οστά.
Μεταξύ άλλων, ως διοικητής της 12ης Μεραρχίας ήταν αυτός που ξεκίνησε την τυποποίηση των διαδικασιών για την συνεργασία με τις αμερικανικές δυνάμεις, που χρησιμοποιούσαν το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης πολύ καιρό πριν γίνει το επίκεντρο της αμυντικής διπλωματίας.
Οι «Άγγελοι του Έβρου» όπως επικράτησαν να αποκαλούνται οι δύο Στρατηγοί των Μεραρχιών, κατάφεραν να ανασχέσουν το 95% των μεταναστευτικών ροών από την Τουρκία και να βάλουν το δικό τους λιθαράκι στη δημιουργία θετικού αφηγήματος για την Ελλάδα, σε σχέση με την συμβολή της στην αντιμετώπιση του μεταναστευτικού ζητήματος, αλλά και ως πυλώνα σταθερότητας και ασφάλειας στην περιοχή των Βαλκανίων και της Ανατολικής Μεσογείου.
