Το φαινόμενο της βίας στα γήπεδα σε οργανωμένο επίπεδο δεν είναι καθόλου πρόσφατο αφού η εμφάνιση του τοποθετείται στα τέλη του 19ου αιώνα, δηλαδή λίγο μετά την οργάνωση της σύγχρονης μορφής του ποδοσφαίρου στην Αγγλία και την εξάπλωσή της στα υπόλοιπα κράτη της Ευρώπης. Βέβαια, πρέπει να αναφερθεί ότι οι ιστορικές έρευνες σχετικά με την προέλευση και την προϊστορία του ποδοσφαίρου, το οποίο πρωτοεμφανίζεται τον 13ο αιώνα στην Αγγλία, καταδεικνύουν ότι, ήδη από τους μεσαιωνικούς χρόνους, ήταν συνδεδεμένο με βίαιες εκδηλώσεις, ακόμη και με θανατηφόρα επεισόδια οφειλόμενα σε τοπικισμό, σε χρήση αλκοόλ ή σε φανατισμούς – εχθρότητες εκτός γηπέδων.
Στην αρχαία Ελλάδα το φαινόμενο των βίαιων ξεσπασμάτων εντός κάποιων αθλημάτων θεωρούνταν σχεδόν κάτι το δεδομένο, μάλιστα υπήρχαν πολλά Ολυμπιακά αθλήματα τα οποία είχαν πολύ βίαιο περιεχόμενο και ψυχαγωγούσαν τους φίλαθλους που “διψούσαν” για βία και αιματηρά επεισόδια (π.χ. Παγκράτιο, Πυγμαχία κτλ). Εκτός αυτού πολλοί αθλητές ήταν υπερήφανοι που συμμετείχαν σε τέτοιου είδους αθλήματα και έθεταν την ζωή τους σε κίνδυνο. Ακόμη και στην αρχαία Ρώμη οι μονομάχοι που πάλευαν μέχρι θανάτου φώναζαν στον Καίσαρα “Χαίρε Καίσαρ, οι μελλοθάνατοι σε χαιρετούν”. Έτσι μπορούμε εύκολα να συμπεράνουμε πως το γεγονός ότι ακόμα και σήμερα οι οπαδοί θέλουν να δουν εξάρσεις βίας και την επικράτηση της ομάδας τους μέσω αυτής είναι φυσιολογικό, πόσο μάλλον όταν δεν λαμβάνονται τα σωστά μέτρα για να αποφευχθούν τέτοια σκηνικά, αφού οι ρίζες τέτοιων φαινομένων είναι βαθιές στον ελληνικό χώρο και στα ελληνικά αθλήματα.
Ο κύριος παράγοντας που συμβάλλει στα επεισόδια είναι η εμπορευματοποίηση του αθλητισμού, η οποία καλλιεργεί την επιδίωξη της νίκης με κάθε μέσο, οξύνει τον ανταγωνισμό και δυναμιτίζει το κλίμα των αθλητικών συναντήσεων. Η ανοχή και υπόθαλψη του φανατισμού από τους παράγοντες που διοικούν τα σωματεία ενθαρρύνουν την «οπαδοποίηση» των φιλάθλων και την εκδήλωση βίαιων συμπεριφορών στους αθλητικούς χώρους. Οι συνεχείς αναπόδεικτες καταγγελίες για ευνοϊκές διαιτησίες έχουν δηλητηριάσει πλέον κάθε Έλληνα φίλαθλο που πηγαίνει στο γήπεδο πρώτα για να αποδοκιμάσει τον διαιτητή και μετά να υποστηρίξει την ομάδα του.
Οι πιεστικές συνθήκες ζωής, κυρίως στις μεγαλουπόλεις, η ανεργία και τα γενικότερα προβλήματα, που συνιστούν τη σκληρή σημερινή πραγματικότητα και προκαλούν τη δυσαρέσκεια και την αντίδραση των νέων, η οποία συχνά διοχετεύεται σε αντικοινωνικές πράξεις, καθώς επίσης και η έλλειψη ισχυρής πολιτικής βούλησης και η ελαστικότητα στην εφαρμογή των νόμων που ενθαρρύνουν την παραβατική και αξιόποινη συμπεριφορά.
Ο χουλιγκανισμός πλέον έχει γίνει τρόπος ζωής για πολλούς νέους στη χώρα μας.
Άλλος ένας παράγοντας που συμβάλλει στα επεισόδια είναι η μερίδα του αθλητικού τύπου, που πολλές φορές εξάπτει τον φανατισμό – άμεσα ή έμμεσα – με προκλητικά πρωτοσέλιδα. Αλλά και η αναμετάδοση των περιστατικών βίας από την τηλεόραση, λειτουργεί επίσης ως πιθανός πολλαπλασιαστής της βίας. Η όποια κοινωνική έκρηξη πρέπει να έχει στόχο, όραμα, ελπίδα, αγώνα. Αυτά που οι Αρχές συντρίβουν μέσα κι έξω απ’ τους χώρους αθλητικών συναντήσεων. Εκεί όπου εχθρός παρουσιάζεται ο οπαδός, ο προπονητής, ο ποδοσφαιριστής, παράγοντας της αντίπαλης ομάδας. Ζούμε την απόλυτη παρακμή του ελληνικού ποδοσφαίρου. Το Στοίχημα, τις κασέτες, τα παιχνίδια των μάνατζερ, των ανθρώπων του υποκόσμου που εισέβαλαν στο ποδόσφαιρο για να γεμίσουν τις τσέπες τους. Το σκηνικό τρόμου που στήνεται δεν συνδυάζεται με τον αθλητισμό.
-Κοινωνικά προβλήματα
-Ο ρόλος των φίλων
-Ο ρόλος των ΜΜΕ
Χουλιγκανισμός
–Αυτοί που μεταφέρουν εκτός έδρας εσωτερικές διαφορές και εθνικές
– Οι κάτοικοι φτωχών χωρών που βλέπουν τα επεισόδια ως φυσική προέκταση ενός σημαντικού ποδοσφαιρικού αγώνα ή, αλλιώς, ως ενεργό προσφορά των φιλάθλων στον αγώνα των ομοϊδεατών τους ποδοσφαιριστών.
Νόμοι που εισήχθησαν κατά του χουλιγκανισμού κυρίως μετά τα επεισόδεια στο EURO το 2οοο
Αγγλία: Όσοι Άγγλοι έχουν καταδικαστεί για χουλιγκανισμό στο εσωτερικό ή στο εξωτερικό δεν μπορούν να βγουν από τη χώρα. Ισχύει από το 1999.
Γαλλία: Από το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα του 1998 επιτράπηκαν δια νόμου οι ομαδικές συλλήψεις οπαδών, αλλά δεν προβλέπονται περιοριστικά μέτρα.
Γερμανία: Η πιο αυστηρή νομοθεσία της Ευρώπης «προσφέρει» μια μεγάλη σειρά ποινών στους δικαστές, ανάμεσα στις οποίες και η κατάσχεση διαβατηρίων και αστυνομικών ταυτοτήτων.
Συνέπειες της βίας στα γήπεδα
Στην κοινωνία και στην οικονομία
Με τη γηπεδική βία καταστρέφονται ιδιοκτησίες (π.χ. γήπεδα, προπονητικά κέντρα, γραφεία κτλ.) Έτσι, οι σύλλογοι και οι ομοσπονδίες αναγκάζονται να διαθέσουν μεγάλα ποσά για την επιδιόρθωση των ζημιών. Οι οπαδοί των ομάδων πολύ συχνά τιμωρούνται από τις ομοσπονδίες και δεν μπορούν να παρευρεθούν στο γήπεδο για να δουν την ομάδα τους σε ορισμένους αγώνες. Έτσι, ακόμα και οπαδοί που δεν προκαλούν εντάσεις και ζημιές, δεν μπορούν να δουν την ομάδα τους, όταν δεν φταίνε αυτοί, αλλά οι ανεγκέφαλοι οπαδοί που υπάρχουν. Με σοβαρά επεισόδια, μπορούν να προκληθούν διάφοροι τραυματισμοί, ακόμα και θάνατοι, παικτών, προπονητών, φιλάθλων κτλ. Όλα αυτά τα γεγονότα αποτρέπουν πολλούς φιλάθλους απ’ το να πηγαίνουν στα γήπεδα με αποτέλεσμα να βλέπουμε γήπεδα με λίγο κόσμο, το οποίο γεγονός είναι κακό θέαμα και δυσφημίζει το ποδόσφαιρο.
Συνέπειες στο άτομο
Ο χουλιγκανισμός έχει ολέθριες επιπτώσεις στο άτομο της κάθε κοινωνίας. Αρχικά διακυβεύεται η προσωπική ασφάλεια των πολιτών καθώς συχνά πυκνά παρατηρούμε θύματα μετά από συγκρούσεις φανατισμένων οπαδών. Επιπλέον καταρρακώνεται η αξιοπρέπεια των θυμάτων και όλοι ανεξαιρέτως πάσχουν από ψυχολογικά προβλήματα. Επομένως, σύμφωνα με τα παραπάνω, επιτείνονται οι ανασφάλειες και οι καθημερινοί φόβοι των πολιτών. Υπονομεύονται οι σχέσεις, επιτείνεται η καχυποψία με φυσικό επακόλουθο την κοινωνική απομόνωση ορισμένων ανεγκέφαλων οπαδών. Αναμφίβολα, η σοβαρότερη συνέπεια του κοινωνικού αυτού προβλήματος αποδίδεται στην αλλοίωση της ελεύθερης έκθεσης.
Η βία στα τοπικά πρωταθλήματα
Έχει στοιχίσει ανθρώπινες ζωές, σοβαρούς τραυματισμούς αλλά και την περιουσία, τόσο των πολιτών, όσο και της χώρας μας. Το θέμα αυτό είναι η βία στα γήπεδα, κυρίως ποδοσφαίρου και καλαθοσφαίρισης, αφού συχνά μετατρέπονται σε ρινγκ, όπου οπαδοί, αθλητές και διαιτητές χάνουν τον έλεγχο βιαιοπραγώντας με μίσος αδικαιολόγητο. Η συμπεριφορά αυτή δεν λαμβάνει χώρα μόνο σε μεγάλες διοργανώσεις. Είναι φαινόμενο που παρατηρείται από μερικά τοπικά πρωταθλήματα μέχρι το Κύπελλο και το πρωτάθλημα Ελλάδας. Οι παράγοντες που προκαλούν και εξάπτουν αυτή τη συμπεριφορά είναι πολλοί. Οι λέσχες των οργανωμένων οπαδών με την σημερινή λειτουργία τους, οι εκστατικοί τίτλοι στις αθλητικές εφημερίδες, η ανάγκη για ξέσπασμα ακόμη και λόγω ψυχολογικών προβλημάτων ορισμένων ατόμων, αποτελούν ένα επικίνδυνο συνονθύλευμα που μόνο αρνητικό αποτέλεσμα μπορεί να έχει. Ας μην ξεχνάμε ότι η ψυχολογική βία που προκαλούν οι θερμοκέφαλοι οπαδοί με ακατονόμαστες εκφράσεις στους αθλητές ή στους διαιτητές αποτελεί την πιο συχνή αιτία για να ξεσπάσει μια διαμάχη.
