Ενώσεις καταναλωτών από 13 ευρωπαϊκές χώρες[1] , ξεκινούν συντονισμένη δράση και ζητούν από τα αρμόδια Υπουργεία και τις Αρχές να ερευνήσουν για τους κινδύνους όσον αφορά τις επιπτώσεις της τεχνητής νοημοσύνης, όπως το ChatGPT, και να επιβάλουν την ισχύουσα νομοθεσία για την προστασία των καταναλωτών.
Το τελευταίο διάστημα υπήρξε μια έκρηξη στο χώρο των ψηφιακών τεχνολογιών ως προς τη χρήση συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης από τους καταναλωτές, τα οποία έχουν σχεδιαστεί για να μιμούνται τα πρότυπα ανθρώπινης ομιλίας και γραφής, την ανθρώπινη συμπεριφορά και τα συναισθήματα. Οπως ενημερώνει η ελληνική ένωση καταναλωτών “ΕΚΠΟΙΖΩ”:
Το Νορβηγικό Συμβούλιο Καταναλωτών δημοσίευσε νέα μελέτη με τον τίτλο «“Φάντασμα” στη μηχανή– Εξέταση των κινδύνων της τεχνητής νοημοσύνης στους καταναλωτές» η οποία αναφέρει τους κινδύνους και τα προβλήματα που απορρέουν από τη χρήσης της τεχνητής νοημοσύνης, το νομικό πλαίσιο αλλά και τις δυνατότητες αντιμετώπισης του προβλήματος.
Στα πλαίσια της σχετικής μελέτης οι Οργανώσεις Καταναλωτών στην Ε.Ε. και στις ΗΠΑ ζητούν τη χάραξη ενός νομικού πλαισίου, το οποίο θα είναι επικεντρωμένο στην προστασία των καταναλωτών και τα δικαιώματά τους (όπως το δικαίωμα στην ενημέρωση και τη διαφάνεια, τη δικαιοσύνη και τη μη διάκριση, την ασφάλεια, το απόρρητο και την προστασία των προσωπικών δεδομένων και το δικαίωμα άσκησης συλλογικών αγωγών μέσω των Ενώσεων Καταναλωτών), ώστε οι καταναλωτές να μπορούν να επωφεληθούν από τις νέες τεχνολογίες, οι οποίες θα πρέπει να λειτουργούν σύμφωνα με τις αξίες, τα θεμελιώδη δικαιώματα και τις αρχές της Ε.Ε.
Ειδικότερα, η τεχνητή νοημοσύνη εγείρει σοβαρές ανησυχίες σχετικά με τα δικαιώματα και την ασφάλεια των καταναλωτών. Η αυξανόμενη χρήση της απαιτεί ρυθμιστική παρέμβαση, προκειμένου για την αντιμετώπιση των προκλήσεων και των ανησυχιών που εγείρει ως προς το απόρρητο, τη χειραγώγηση, την προσωπική ακεραιότητα, την εξαπάτηση, την παραπληροφόρηση, τις διακρίσεις, την απάτη, την παραπλάνηση και πολλά άλλα. Επιπλέον, η χρήση της απαιτεί σημαντικούς πόρους, γεγονός που έχει σοβαρές επιπτώσεις για το κλίμα και το περιβάλλον.
Τι ζητάνε οι ενώσεις καταναλωτών για τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης στα πλαίσια της νέας μελέτης:
- Λόγω της απουσίας ενός ενιαίου Ευρωπαϊκού νομοθετικού πλαισίου και λόγω της χρονοβόρας διαδικασίας ενσωμάτωσης του νέου σχεδίου Κανονισμού, τα αρμόδια όργανα θα πρέπει να διερευνήσουν κατά πόσο τα νέα προϊόντα και οι υπηρεσίες που βασίζονται στην τεχνητή νοημοσύνη ενδέχεται να βλάπτουν τους καταναλωτές και να επιβάλουν την υφιστάμενη νομοθεσία για την προστασία των δεδομένων, την ασφάλεια των προϊόντων, τη διασφάλιση του ανταγωνισμού και τη νομοθεσία για την προστασία των καταναλωτών.
- Οι εταιρείες θα πρέπει να συμμορφώνονται πλέον και να σέβονται τους υφιστάμενους κανονισμούς της Ε.Ε. Επίσης, να αποφεύγουν πολιτικές χειραγώγησης και παραπλάνησης των καταναλωτών με τη δικαιολογία ότι η εν λόγω τεχνολογία είναι νέα. Το ChatGPT, το Midjourney, το Stable Diffusion και το DALL-E βασίζονται στην τεχνητή νοημοσύνη. Εταιρείες όπως η Microsoft, η Google και το Snapchat έχουν ήδη εφαρμόσει την τεχνολογία στις υπηρεσίες τους, συμπεριλαμβανομένων των μηχανών αναζήτησης, της επεξεργασίας κειμένου και της συνομιλίας.
- Η τεχνολογία δεν είναι μια ανεξέλεγκτη δύναμη και ως εκ τούτου θα πρέπει να προσαρμόζεται και αναπτύσσεται σύμφωνα με τους ισχύοντες κανονισμούς και τις κοινωνικές αξίες.
- Οι αρμόδιες ρυθμιστικές αρχές πρέπει να διαθέτουν τους απαραίτητους πόρους και την τεχνική κατάρτιση προκειμένου να είναι σε θέση να παρακολουθούν την τεχνολογική εξέλιξη και να επιβάλλουν τη νομοθεσία σε περιπτώσεις μη συμμόρφωσης από τις εταιρείες.
- Ενίσχυση της προστασίας των καταναλωτών ώστε η τεχνολογία να είναι ασφαλής, αξιόπιστη και δίκαιη και να μην χρησιμοποιούνται οι καταναλωτές ως πειραματόζωα για νέες τεχνολογίες.
- Μια ευρύτερη στρατηγική λειτουργίας της τεχνητής νοημοσύνης, η οποία λαμβάνει υπόψη τις πρόσφατες εξελίξεις, είναι επικεντρωμένη στα θεμελιώδη δικαιώματα και προσφέρει αυστηρές κατευθυντήριες γραμμές για τη χρήση της στον δημόσιο τομέα.
- Διασφάλιση κατάλληλων κανόνων για ασφαλή, αξιόπιστη και δίκαιη τεχνητή νοημοσύνη στις περιπτώσεις που η ισχύουσα κοινοτική νομοθεσία δεν επαρκεί και συνεχή επαγρύπνηση.
- Θα χρειαστούν αρκετά χρόνια για να δημιουργηθεί το κατάλληλο διεθνές νομοθετικό πλαίσιο. Ωστόσο, οι καταναλωτές χρησιμοποιούν ήδη αυτήν την τεχνολογία και οι κίνδυνοι καιροφυλακτούν. Είναι σημαντικό οι εθνικές αρχές να καλύψουν το κενό μέσω της αυστηρής επιβολής της ισχύουσας νομοθεσίας και της αυξημένης ευθύνης των εταιρειών.
- Τα θεσμικά όργανα της Ε.Ε. να αντισταθούν στο ισχυρό λόμπι των μεγάλων τεχνολογικών εταιρειών με σκοπό τη μείωση της ασφάλειας δικαίου του νομοσχεδίου της Ε.Ε.
- Τον αντίκτυπο που μπορεί να έχει η τεχνητή νοημοσύνη σε πιο ευάλωτα άτομα, όπως τα παιδιά που εκτίθενται σε οθόνες και διαδικτυακό περιεχόμενο από πολύ μικρή ηλικία.
- Ενδυνάμωση και εκπαίδευση των καταναλωτών ώστε να παίξουν τον ρόλο που τους αναλογεί στην πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση.
Στις 14 Ιουνίου 2023 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε το σχέδιο πρότασης για τη ρύθμιση της τεχνητής νοημοσύνης –ενόψει των διαπραγματεύσεων με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για το τελικό κείμενο. Ο κανονισμός θα έχει σημαντικό αντίκτυπο στην ανάπτυξη και χρήση της τεχνητής νοημοσύνης.
Οι ενώσεις καταναλωτών θεωρούμε ότι ένα μεγάλο μέρος των ζητημάτων χρήσης των συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης μπορούν να αντιμετωπιστούν προς όφελος των καταναλωτών μέσω ενός συνδυασμού ρύθμισης, επιβολής της νομοθεσίας και υιοθέτησης συγκεκριμένων πολιτικών που έχουν σχεδιαστεί για να κατευθύνουν την τεχνολογία σε μια φιλική και πιο ανθρωποκεντρική κατεύθυνση.
Σχετικές ιστοσελίδες:
- H έκθεση της Νορβηγικής Οργάνωσης Καταναλωτών (NCC) στα αγγλικά και Δ.Τ.
- Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εγκρίνει την ενισχυμένη προστασία για τους καταναλωτές στη τεχνητή νοημοσύνη: https://www.beuc.eu/press-releases/eu-parliament-approves-strengthened-protections-consumers-ai και https://www.beuc.eu/press-releases/consumer-groups-call-regulators-investigate-generative-ai-risks-enforce-existing
- Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Προστασίας Δεδομένων (ΕΣΠΔ) ανακοίνωσε έρευνα για το ChatGPT.
- Προτάσεις της Ε.Κ.ΠΟΙ.ΖΩ. στο σχέδιο κανονισμού για την τεχνητή νοημοσύνη
[1] dTest (Τσεχία), Forbrugerrådet Tænk (Δανία), EKPIZO (Ελλάδα), Neytendasamtökin (Ισλανδία), Adiconsum (Ιταλία), Latvijas Patērētāju interešu aizstāvības asociācija (Λετονία), Ghaqda tal-Konsumaturi (Mάλτα), Consumentenbond (Ολλανδία), Organizacija na potrosuvacite na Makedonija (Βόρεια Μακεδονία), Forbrukerrådet (Νορβηγία), ZPS (Σλοβενία), CECU (Ισπανία), Sveriges Konsumenter (Σουηδία). Ενώσεις Καταναλωτών στις ΗΠΑ και στην Ε.Ε. έχουν αποστείλει επιστολή στον Πρόεδρο των ΗΠΑ Τζο Μπάϊντεν μέσω του Διατλαντικού Διαλόγου Καταναλωτών -Trans-Atlantic Consumer Dialogue (TACD) και η UFC-Que Choisir (Γαλλία) δημοσίευσε σχετικό άρθρο όπου προειδοποιεί τους καταναλωτές για τους κινδύνους της τεχνητής νοημοσύνης.
