Πολλές προκλήσεις κρύβει η οδήγηση τον χειμώνα διότι όχι μόνο μειώνουν την ορατότητα οι βροχές, οι χιονοπτώσεις και η ομίχλη, αλλά και ορισμένες αλλαγές που συχνά παρουσιάζουν τα μάτια των οδηγών.
Το πρόβλημα μπορεί να επιτείνουν και οφθαλμοπάθειες, όπως ο καταρράκτης, διότι προκαλούν συμπτώματα που μπορεί να επηρεάσουν την αντίληψη του δρόμου από τον οδηγό.
«Για ασφαλή οδήγηση έχουν ζωτική σημασία τρεις οπτικές δεξιότητες: η οπτική οξύτητα, το οπτικό πεδίο και η ικανότητα αντίληψης των χρωμάτων. Η οπτική οξύτητα επιτρέπει στον οδηγό να διακρίνει τις λεπτομέρειες και να εστιάζει την όρασή του. Το οπτικό πεδίο περιλαμβάνει ουσιαστικά την περιφερειακή όραση, που επιτρέπει στον οδηγό να αντιληφθεί έναν πεζό ή όχημα που έρχεται από το πλάι ενόσω εκείνος κοιτά το αυτοκίνητο μπροστά του.
Όσον αφορά την ικανότητα αντίληψης των χρωμάτων και της αντίθεσης μεταξύ τους (contrast), αυτή μας επιτρέπει να βλέπουμε τα φανάρια, τις πινακίδες, τα άλλα οχήματα, τους ποδηλάτες κ.λπ., ακόμα και στο ημίφως ή στο σκοτάδι», εξηγεί ο δρ Αναστάσιος – Ι. Κανελλόπουλος, MD, Χειρουργός-Οφθαλμίατρος, ιδρυτής και επιστημονικός διευθυντής του Ινστιτούτου Οφθαλμολογίας LaserVision, Καθηγητής Οφθαλμολογίας του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης.
Κάθε πάθηση που επηρεάζει οποιαδήποτε από αυτές τις δεξιότητες -από τη μυωπία και το γλαύκωμα έως την ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας και τη διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια- πλήττει και την ικανότητα οδήγησης. Πόσο μάλλον που τα πρώιμα σημάδια πολλών οφθαλμοπαθειών μπορούν να επηρεάσουν την αντίληψη του οδηγού για τον δρόμο μπροστά του, οδηγώντας σε λάθη. Τέτοια συμπτώματα είναι π.χ. το θόλωμα της όρασης, το να βλέπει τεθλασμένες τις γραμμές που είναι ίσιες και άλλες οπτικές παραμορφώσεις.
Πρόβλημα δημιουργεί και η άλως – το φωτοστέφανο που μπορεί να βλέπει γύρω από τα φώτα ένας ασθενής π.χ. με καταρράκτη. Όταν έχει βαριά συννεφιά και μειώνεται ο φυσικός φωτισμός, οι πάσχοντες μπορεί να βλέπουν επίσης μία λάμψη όταν το φως χτυπήσει τον οφθαλμικό φακό τους.
Πρόβλημα μπορεί να δημιουργήσουν και φαινομενικά ήπιες διαταραχές. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η ξηροφθαλμία, η συχνότητα της οποίας αυξάνεται με την πρόοδο της ηλικίας. «Οι οδηγοί με αναμμένη τη θέρμανση στο όχημά τους, μπορεί να παρουσιάσουν αυξημένη εξάτμιση των δακρύων όταν ο θερμός αέρας τους κτυπά στο πρόσωπο. Τα δάκρυα είναι τα φυσικά λιπαντικά των ματιών. Δίχως αυτά αυξάνεται η ξηρότητά τους και επιδεινώνεται η ξηροφθαλμία. Γι’ αυτό τον λόγο είναι προτιμότερο να κατευθύνουν τον ζεστό αέρα προς τα πόδια τους», συνιστά ο κ. Κανελλόπουλος.
Την ξηροφθαλμία μπορεί επίσης να επιδεινώσει η έντονη συγκέντρωση στην οδήγηση επειδή, λ.χ., χιονίζει ή έχει παγετό. Όταν εστιάζουμε τα μάτια μας σε ένα σημείο, μειώνεται αντανακλαστικά το βλεφάρισμα, με συνέπεια να περιορίζεται η διασπορά των δακρύων στην επιφάνεια των ματιών και η ενυδάτωσή τους.
Η ξηροφθαλμία μπορεί να κάνει τους πάσχοντες να βλέπουν μια λάμψη όταν το φως κτυπά τα μάτια τους. Επομένως και αυτή εμποδίζει την οδήγηση. Γι’ αυτό τον λόγο συνιστάται σε όσους υποφέρουν από αυτήν να χρησιμοποιούν τεχνητά δάκρυα για να λιπαίνουν τα μάτια τους.
Τη λάμψη μπορεί να επιδεινώσουν τα βρώμικα γυαλιά οράσεως και τα παράθυρα του αυτοκινήτου που έχουν καιρό να καθαριστούν ή έχουν σημάδια από τους παλαιωμένους υαλοκαθαριστήρες. «Είναι σημαντικό να καθαρίζετε καθημερινά τα διορθωτικά γυαλιά σας, με ειδικό, μαλακό πανί που δεν τα χαράζει. Αυτό είναι ακόμα πιο απαραίτητο πριν μπείτε στο αυτοκίνητο για να οδηγήσετε με απαιτητικές καιρικές συνθήκες», τονίζει ο καθηγητής. Απαραίτητο είναι ακόμα να αλλάζετε τακτικά (τουλάχιστον μία φορά τον χρόνο) τους υαλοκαθαριστήρες του αυτοκινήτου σας για να καθαρίζουν καλά το παρμπρίζ και να μην αφήνουν σημάδια.
Εξίσου σημαντικό είναι να διατηρείτε καθαρά και τα φώτα του αυτοκινήτου σας, ώστε να φωτίζουν καλά το δρόμο. Αν οδηγείτε τη νύχτα με κακοκαιρία, βεβαιωθείτε ότι έχετε χαμηλώσει στο ελάχιστο τον φωτισμό μέσα στο αυτοκίνητό σας. Ειδάλλως τα μάτια σας θα πρέπει να προσαρμόζονται διαρκώς μεταξύ του σκοτεινού δρόμου μπροστά σας και του έντονου φωτός από το ταχύμετρο, το ραδιόφωνο και το GPS, γεγονός που θα τα καταπονεί σημαντικά.
Να αποφεύγετε επίσης να κοιτάτε απευθείας στα φώτα των διερχόμενων αυτοκινήτων γιατί μπορεί να σας «τυφλώσουν» για έως και 5 δευτερόλεπτα. Το διάστημα αυτό είναι αρκετό για να συμβεί ατύχημα. Εάν δεν προλάβετε να στρέψετε το βλέμμα σας μακριά από το φως και μειωθεί η όρασή σας, επιβραδύνετε ή σταματήστε εντελώς αν είναι εφικτό, έως ότου αποκατασταθεί το πρόβλημα.
Αν η διαδρομή σας είναι μεγάλη και οδηγείτε σε χιονισμένο ή παγωμένο δρόμο, είναι σημαντικό να ξεκουράζετε συχνά τα μάτια σας. Για να το επιτύχετε, μην τα έχετε «καρφωμένα» σε ένα σημείο, αλλά να τα κινείτε συχνά για να τονώνονται και να διατηρείτε κι εσείς την εγρήγορσή σας.
«Όσο πεπειραμένος οδηγός κι αν είναι κάποιος, η οδήγηση τον χειμώνα μπορεί να είναι δύσκολη, ειδικά όταν οι καιρικές συνθήκες είναι κακές. Πολλοί οδηγοί δεν αντιλαμβάνονται πόσο επηρεάζει τα μάτια τους ο καιρός και τους κινδύνους που διατρέχουν από την μειωμένη όραση. Πρέπει λοιπόν να φορούν πάντοτε καθαρά και χωρίς γρατζουνιές διορθωτικά γυαλιά και να εξασφαλίζουν ότι έχουν τους σωστούς βαθμούς διόρθωσης, με επίσκεψη στον οφθαλμίατρο κάθε ένα ή δύο χρόνια, αναλόγως με την ηλικία τους. Ειδάλλως η οδήγηση μπορεί να γίνει εξαιρετικά επικίνδυνη», καταλήγει ο κ. Κανελλόπουλος.
