Στο Πυροσβεστικό Σώμα, από τις αρχές της δεκαετίας 1990, καθιερώθηκε ο θεσμός του Εθελοντή Πυροσβέστη με το Νόμο 1951/1991 «Καθιέρωση του θεσμού του Εθελοντή Πυροσβέστη και άλλες διατάξεις» και το Π.Δ. 32/1992 «Κανονισμός οργάνωσης και λειτουργίας Εθελοντικών Πυροσβεστικών Σταθμών και Κλιμακίων».
Η αποστολή του εθελοντή πυροσβέστη είναι η ασφάλεια και προστασία της ζωής και της περιουσίας των πολιτών και του Κράτους, του φυσικού περιβάλλοντος και ιδίως του δασικού πλούτου της χώρας, από τους κινδύνους των πυρκαγιών, θεομηνιών και άλλων καταστροφών. Η ανωτέρω αποστολή ασκείται στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων του Πυροσβεστικού Σώματος.
Οι εθελοντές πυροσβέστες διέπονται πλέον από το νέο Νόμο 4029/2011 «Εθελοντισμός στο Λιμενικό Σώμα – Ελληνική Ακτοφυλακή και στο Πυροσβεστικό Σώμα και άλλες διατάξεις » (ΦΕΚ Α΄ 245), ο οποίος εκδόθηκε στις 22-11-2011 και καταργήθηκε το προαναφερόμενο θεσμικό πλαίσιο. Ο νέος Νόμος έχει ως σκοπό να αναβαθμίσει και να προωθήσει το θεσμό του εθελοντή πυροσβέστη. Πιο συγκεκριμένα στα άρθρα του εμπεριέχονται διατάξεις αναφορικά με την αποστολή και τα καθήκοντα του εθελοντή πυροσβέστη, την προαγωγή του, την παροχή ηθικών και υλικών αμοιβών κ.α.
Μία σημαντική καινοτομία του νέου Νόμου είναι η εκπαίδευση του εθελοντή πυροσβέστη η οποία πλέον θα έχει ελάχιστη διάρκεια 120 ωρών σε θεωρητικό και πρακτικό επίπεδο, θα του χορηγείται πιστοποίηση ολοκλήρωσης αυτής με στόχο την εξοικείωσή του με το αντικείμενο του πυροσβεστικού έργου που πρόκειται να αναλάβει.
Είναι άξιο να τονιστεί ότι ζητήματα ασφαλιστικής κάλυψης και αστικής ευθύνης των εθελοντών πυροσβεστών έναντι τρίτων, καλύπτονται από τις διατάξεις των άρθρων 18 και 21 του εν λόγω Νόμου.
Οι Εθελοντές Πυροσβέστες εκτελούν τις προβλεπόμενες τρεις (3) οκτάωρες υπηρεσίες τους σε Επαγγελματικές και Εθελοντικές Πυροσβεστικές Υπηρεσίες.
Προβλέπονται επίσης στο Ν. 4029/2011 διατάξεις που αφορούν την ίδρυση, προαγωγή Εθελοντικών Πυροσβεστικών Υπηρεσιών (Εθελοντικοί Πυροσβεστικοί Σταθμοί Α΄ και Β΄ Τάξης και Εθελοντικά Πυροσβεστικά Κλιμάκια) και τις αρμοδιότητές τους. Οι Εθελοντικές Πυροσβεστικές Υπηρεσίες υπάγονται διοικητικά και επιχειρησιακά στην Επαγγελματική Πυροσβεστική Υπηρεσία, στην περιοχή της οποίας εδρεύουν. Τα όρια δράσης τους καθορίζονται με απόφαση του διοικητή της Περιφερειακής Διοίκησης Πυροσβεστικών Υπηρεσιών, στην περιοχή της οποίας εδρεύουν.
