Για κάποιους εφήβους, η εξέγερσή τους παραμένει σε ένα αναρχικό επίπεδο. Η ανάγκη που έχουν για ασφάλεια τους ωθεί να συγκροτούν ομάδες συμμορίας. Η συμμορία διαλύει το άγχος τους ή τουλάχιστον το κάνει ανεκτό.
Αυτοί οι κοινωνικά απροσάρμοστοι νεαροί, προσαρμόζονται τελικά εντελώς στη ζωή της ομάδας η οποία μετατρέπεται σε θεματοφύλακα του Εγώ τους με αντάλλαγμα την ασφάλεια, τη ζεστασιά, τη δύναμη. Η συμμορία ασκεί ένα είδος γοητείας στα μέλη της παρόλο που απαιτεί απ’ αυτά τυφλή υπακοή, πειθαρχία και προσωπικές θυσίες.
Τις ομάδες συμμορίας τις απαρτίζουν συνήθως αγόρια που νομίζουν ότι μέσα στην ομάδα γίνονται άντρες.
Οι ματαιώσεις, τα βάσανα και οι αποτυχίες της παιδικής ηλικίας, κάνουν το παιδί πολύ αδύναμο και απροετοίμαστο, με έντονα αισθήματα κατωτερότητας. Συχνά, οι σκληρές συνθήκες ύπαρξης, ενώ μεταβάλλουν το παιδί σε ένα συναισθηματικά ανώριμο άτομο, σε άλλους τομείς του δίνουν μια πρόωρη ωριμότητα. Έτσι μαθαίνει ότι η ζωή είναι μια πάλη χωρίς έλεος, όπου οι αδύναμοι υποκύπτουν και όπου το δίκιο ανήκει στον ισχυρότερο. Και ο έφηβος θα προσπαθήσει να γίνει πρόωρα άντρας και να βρεθεί κι αυτός από την πλευρά των δυνατών. Η συμμορία του δίνει αυτή τη δυνατότητα. Μέσα στη συμμορία ο έφηβος γίνεται δυνατός, κυριαρχεί στον περίγυρο, τρομοκρατεί, αψηφά την αστυνομία που είναι εξουσία, παίρνει εκδίκηση δέρνοντας, κλέβοντας, σπάζοντας βιτρίνες καταστημάτων, αυτοκίνητα και κάποιες φορές φτάνοντας ως τον βιασμό και το έγκλημα.
Αυτά τα κατορθώματα των εφήβων της συμμορίας είναι στην πραγματικότητα η συναισθηματική τους ανωριμότητα που συνδέεται άμεσα με την ανάγκη τους να φερθούν σαν άντρες μέσα στη μεθυστική δύναμη που τους δίνει η συμμορία. Γι’ αυτούς, η ανδροπρέπεια ανάγεται στον ξυλοδαρμό, στο να γυρνάνε σε μπαρ, στο να έχουν αυτοκίνητα κ.λ.π.
Ωστόσο, στις ομάδες της συμμορίας ο έφηβος βρίσκει τις αυθεντικές ηθικές αξίες που διέπουν και μια οποιαδήποτε άλλη φυσιολογική ομάδα: τιμιότητα απέναντι στους συντρόφους, πνεύμα αλληλεγγύης, προτεραιότητα στο κοινό ενδιαφέρον σε σχέση με το προσωπικό. Επειδή η ζωή της συμμορίας είναι επικίνδυνη, το θάρρος, ο ηρωισμός και αυτοκυριαρχία εκτιμώνται ιδιαίτερα.
Όμως η οπτική της συμμορίας είναι ασαφής και διαστρεβλωμένη. Για τα μέλη της, αυτοί είναι οι αληθινοί, οι πραγματικοί, ενώ οι άλλοι είναι φιγούρες χωρίς ζωντανή παρουσία και χωρίς μεγάλη σημασία. Η δύναμη της συμμορίας έγκειται στην απόλυτη ενότητά της που την κάνει να δρα σαν ένας άνθρωπος. Αυτή η ενότητα συμπληρώνεται από μια οργάνωση και δομή που είναι πολύ πιο σφιχτή από ότι σε οποιαδήποτε άλλη συντροφιά νέων.
Η συμμορία έχει τους θεσμούς της, τα έθιμά της, τη διάλεκτό της. Η ποικιλία των δραστηριοτήτων της επιτρέπει στο κάθε μέλος να επιδείξει τα ιδιαίτερα προσόντα του. Εγκέφαλος θα είναι αυτός που έχει τις ιδέες. Κάποιος άλλος θα οργανώνει τις δουλειές, ενώ κάποιος άλλος θα κάνει τις δημόσιες σχέσεις. Θα υπάρχει ο Δον Ζουάν, ο άσος της μηχανικής και του τιμονιού, ο ειδικός στις διαρρήξεις, οι δυνατοί για το ξεκαθάρισμα λογαριασμών με άλλες συμμορίες κ.λ.π. Μια τέτοια μορφή οργάνωσης μειώνει τις πιθανότητες σύγκρουσης και τους ανταγωνισμούς μεταξύ των μελών της ομάδας.
Μέσα στις συμμορίες θα βρούμε και τον παλιάτσο που γίνεται στόχος για τις φάρσες τους και πάνω του εκτονώνεται η επιθετικότητα των άλλων. Επίσης θα βρούμε τους αδύνατους που η ενότητα της συμμορίας τους ωθεί να ταυτίζονται με τους δυνατούς χωρίς να συνειδητοποιούν ότι παίζουν δευτερεύοντα ρόλο. Αυτό θυμίζει τον εγωκεντρισμό του παιδιού των 5-6 χρόνων που επειδή δεν κάνει διάκριση μεταξύ του Εγώ και του Άλλου, νομίζει ότι διευθύνει τις δραστηριότητες της ομάδας ενώ στην πραγματικότητα μιμείται ή ακολουθεί τους άλλους.
Η ανασφάλεια, ο κομφορμισμός, η επιθετικότητα και η μοναξιά έχουν σαν συνέπεια τα δημιουργία αντικοινωνικών τάσεων.
Συγγραφέας άρθρου
Παναγιώτα Δ. Κυπραίου MSc, ECP, MBPsS – Σωματική & Gestalt Ψυχοθεραπεύτρια, Συντονίστρια Σχολών Γονέων, Επόπτρια Σωματικής Ψυχοθεραπείας
