Παιδιά σε κατάσταση σοκ, γυναίκες που κλαίνε έχοντας αφήσει πίσω συζύγους, πατεράδες και αδελφούς, ηλικιωμένοι ταλαιπωρημένοι από το πολύωρο ταξίδι, περνούν τα σύνορα Πολωνίας- Ουκρανίας για να ξεφύγουν από τον πόλεμο στη χώρα τους, την Ουκρανία. Δύο Έλληνες, με μεγάλη εμπειρία στις ανθρωπιστικές αποστολές, η Χριστίνα Ψαρρά από τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα και ο Απόστολος Βεΐζης από την Intersos Hellas, μιλούν στο ΑΠΕ-ΜΠΕ από την Πολωνία, όπου βρίσκονται, για τους πρόσφυγες, τη μεγάλη αλληλεγγύη που αναπτύσσεται στην περιοχή, αλλά και τις ανάγκες που υπάρχουν.
Τα παιδιά που φτάνουν στο κέντρο υποδοχής στην περιοχή Κόρτσοβα, ένα παλιό εμπορικό κέντρο, είναι σε πάρα πολύ μεγάλο σοκ, όπως εξηγεί ο Απόστολος Βεΐζης, γενικός διευθυντής της μη κυβερνητικής οργάνωσης Intersos Hellas. «Έχουν ένα χαμένο βλέμμα, αρκετά από αυτά δεν μιλάνε καν, δεν ανταποκρίνονται», λέει χαρακτηριστικά. «Είναι παιδιά που έζησαν βομβαρδισμούς, έμεναν στα υπόγεια, άφησαν πίσω τον μπαμπά τους και ταξίδεψαν για αρκετές ημέρες χωρίς πρόσβαση σε νερό και σωστό φαγητό», περιγράφει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ και εκτιμά ότι τα παιδιά αυτά θα χρειαστούν ψυχολογική υποστήριξη για αρκετό καιρό. «Εμείς τους είδαμε σήμερα αλλά αύριο ποιος θα τους παρέχει ψυχολογική υποστήριξη;», διερωτάται ο κ. Βεΐζης και προσθέτει: «Θα χρειαστούν επίσης ένα περιβάλλον που να μην τους θυμίζει πάλι το συνωστισμό, αλλά να τους θυμίζει υποδοχή».
Από την περιοχή Πρζέμισλ της Πολωνίας, όπου βρίσκεται συμμετέχοντας στις ομάδες επείγουσας παρέμβασης των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, η γενική διευθύντρια της οργάνωσης στην Ελλάδα, Χριστίνα Ψαρρά, περιγράφει τις αφίξεις των παιδιών και τις συγκινητικές εικόνες που εκτυλίσσονται. «Έρχονται πάρα πολλά παιδιά όλων των ηλικιών με τις οικογένειές τους. Τα μικρότερα με τα παιχνίδια τους, τα μεγάλα βοηθούν τις οικογένειές τους. Κρατούν αγκαλιά τα σκυλιά ή τις γάτες τους. Τα περισσότερα είναι ταλαιπωρημένα και όσο περνούν οι μέρες, καταλαβαίνουν όλο και πιο πολύ τι γίνεται. Ένα πεντάχρονο παιδί έκλαιγε και η μητέρα του τού έλεγε, έλα να προχωρήσουμε, πιο κάτω είναι η θάλασσα».
Την ίδια ώρα πολλές από τις γυναίκες δεν σταματούν να κλαίνε. «Έχουν αφήσει πίσω τους συζύγους, μπαμπάδες, αδελφούς και φοβούνται για το τι θα τους συμβεί. Αυτός είναι δυστυχώς ο πόλεμος», λέει η κ. Ψαρρά.
Μετακινούμενοι σε θερμοκρασίες κοντά στο μηδέν, χιόνι και πολλή υγρασία οι πρόσφυγες που φτάνουν στην Πολωνία έχουν αντιμετωπίσει κακουχίες λόγω του ταξιδιού. «Υπάρχουν άνθρωποι με χρόνια προβλήματα υγείας, καρδιολογικά θέματα, διαβήτη, άσθμα, που το τελευταίο χρονικό διάστημα ήταν χωρίς παρακολούθηση», λέει ο κ. Βεΐζης στο ΑΠΕ-ΜΠΕ προσθέτοντας ότι «το μετατραυματικό στρες τους είναι φοβερό».
Η κ. Ψαρρά επισημαίνει ότι οι πρόσφυγες «έχουν το τραύμα του πολέμου και της ταλαιπωρίας, γιατί οι ουρές στα σύνορα και ο χρόνος αναμονής τους για να περάσουν είναι πολύ μεγάλος. Έρχονται εξαντλημένοι και κουρασμένοι. Δεν βλέπουμε πολύ κόσμο με ιατρικά ζητήματα, αλλά έρχονται όλο και πιο ταλαιπωρημένοι άνθρωποι».
Οι πρόσφυγες σταματούν για λίγο στα κέντρα υποδοχής που έχουν στηθεί κοντά στα σύνορα και μετά προσπαθούν να συνδεθούν με συγγενείς και φίλους τους στην Πολωνία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Ο Απόστολος Βεΐζης εκφράζει το φόβο ότι στην πορεία τους θα αντιμετωπίσουν μεγάλες δυσκολίες, «γιατί στην Ευρώπη δεν υπάρχει ένας μηχανισμός για την υποστήριξή τους που να σκέφτεται την επόμενη μέρα». Εξάλλου, όπως λέει χαρακτηριστικά, «στο μηχανισμό αυτό που σήμερα στηρίζεται από τους εθελοντές, πρέπει πάντα να έχουν θέση οι κυβερνήσεις».
Η ενεργοποίηση των Πολωνών είναι μεγάλη. Η Χριστίνα Ψαρρά χαρακτηρίζει «εντυπωσιακό» το κύμα αλληλεγγύης που υπάρχει. «Η αλληλεγγύη που βλέπω εδώ είναι αυτό που χρειαζόμαστε, αυτό που πρέπει να διατηρηθεί», προσθέτει. Ο Απόστολος Βεΐζης εκφράζει την ανησυχία ότι «όταν πάνε τα πράγματα να ηρεμήσουν κάπως, η αλληλεγγύη αυτή θα σβήσει. Ο εθελοντισμός είναι το καλύτερο κομμάτι στο οποίο μπορεί να βοηθήσει κανείς αλλά πρέπει να αναπλαισιώνεται άμεσα από έναν κρατικό μηχανισμό».
Την ίδια ώρα ωστόσο, και οι δύο αναφέρονται στα περιστατικά διακρίσεων που σημειώνονται σε πολίτες τρίτων χωρών που ζούσαν στην Ουκρανία. «Η Intersos έχει καταγράψει εκατοντάδες περιπτώσεις ανθρώπων τρίτων χωρών, που αντιμετώπισαν διακρίσεις στην προσπάθειά τους να περάσουν τα σύνορα της Ουκρανίας για να ξεφύγουν από τον πόλεμο, αλλά και στην Πολωνία», εξηγεί ο κ. Βεΐζης. Η κ. Ψαρρά συμπληρώνει ότι οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα παρακολουθούν στενά την κατάσταση, ενώ μεταφέρει επίσης την εικόνα ότι οι πολίτες τρίτων χωρών «είναι αυτοί που αρχίζουν να μένουν πίσω στα κέντρα υποδοχής καθώς δεν ξέρουν προς τα πού να μετακινηθούν».
Τους ρωτάμε πώς μπορούν οι πολίτες να βοηθήσουν τους πρόσφυγες. Ο διευθυντής της Intersos Hellas στέλνει το μήνυμα ότι ο καλύτερος τρόπος βοήθειας των προσφύγων αυτή τη στιγμή είναι η οικονομική στήριξη των οργανώσεων που βρίσκονται ήδη στο πεδίο, καθώς η συγκέντρωση και μεταφορά ανθρωπιστικού υλικού είναι χρονοβόρα και με τεράστιο κόστος. Επιπλέον, ζητάει να μην ξεχαστούν οι 44 εκατομμύρια άνθρωποι που έχουν μείνει πίσω στην Ουκρανία.
Η Χριστίνα Ψαρρά απαντά ότι «ο κόσμος μπορεί να βοηθήσει ανοίγοντας τα σπίτια του. Να ανοίξουν τα σπίτια τους και να καταλάβουν τι συμβαίνει με αυτό τον πόλεμο δίπλα μας γιατί κανένας δεν κερδίζει. Αυτοί που χάνουν είναι οι άνθρωποι που βλέπουμε μπροστά μας αυτές τις μέρες».
*Τη φωτογραφία από τα σύνορα Πολωνίας-Ουκρανίας παραχώρησαν στο ΑΠΕ-ΜΠΕ για χρήση οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα. © MSF
