Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ) του Συμβουλίου της Ευρώπης καταδίκασε χθες Τρίτη την Τουρκία για τις «παραλείψεις» στις έρευνες για τον θάνατο του δεκαπεντάχρονου Μπερκίν Ελβάν πριν από σχεδόν δέκα χρόνια, που είχε κλιμακώσει τον ξεσηκωμό εναντίον της κυβέρνησης του τότε πρωθυπουργού Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Στην απόφαση που ανακοινώθηκε στο Στρασβούργο επισημαίνεται πως οι τουρκικές αρχές δεν έπραξαν όσα όφειλαν για να ερευνήσουν αποτελεσματικά τον ρόλο αξιωματούχων στην υπόθεση και δεν επέδειξαν ανεξαρτησία.
Ο Μπερκίν Ελβάν χτυπήθηκε από δακρυγόνο της αστυνομίας στο κεφάλι καθώς είχε βγει να αγοράσει ψωμί, εν μέσω επέμβασης της αστυνομίας στη συνοικία του για την καταστολή κινητοποίησης εναντίον του τότε πρωθυπουργού και νυν προέδρου.
Ο θάνατός του, την 11η Μαρτίου 2014, αφού παρέμεινε σε κώμα 269 ημέρες, πυροδότησε μαζικές κινητοποιήσεις σε όλες τις μεγάλες πόλεις της Τουρκίας, έβγαλε στους δρόμους εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους.
Η έρευνα για την υπόθεση οδήγησε στην καταδίκη αστυνομικού για ανθρωποκτονία με ενδεχόμενη πρόθεση. Οι γονείς του παιδιού, που θεωρούσαν ότι ο αστυνομικός έπρεπε να καταδικαστεί για δολοφονία, έχουν ασκήσει έφεση· η διαδικασία αυτή βρίσκεται ακόμα σε εξέλιξη.
Παράλληλα, το 2013 ο πατέρας του παιδιού, ο Σάμι Ελβάν, υπέβαλε μήνυση εναντίον του τότε πρωθυπουργού Ερντογάν, του τότε υπουργού Εσωτερικών, του τότε διευθυντή ασφαλείας της Κωνσταντινούπολης και του νομάρχη Κωνσταντινούπολης, κατηγορώντας τους πως ενορχήστρωσαν τη βία εναντίον των διαδηλωτών του πάρκου Γκεζί και άρα ήταν συνεργοί στη δολοφονία του παιδιού του.
Η εισαγγελία έβαλε στο αρχείο χωρίς συνέχεια τη μήνυση εναντίον του πρωθυπουργού και του υπουργού Εσωτερικών. Για τον διευθυντή ασφαλείας και τον νομάρχη, οι αρχές αποφάσισαν το 2014 να μην κινηθεί διαδικασία πειθαρχικής δίωξης και να μπει η υπόθεση στο αρχείο. Η οικογένεια του θύματος κατόπιν κατέθεσε στο κοινοβούλιο αίτηση στην οποία κατηγορούσε τους δημόσιους λειτουργούς για παρακώλυση της δικαιοσύνης.
Μετά την απόφαση της εισαγγελίας της Κωνσταντινούπολης τον Δεκέμβριο του 2014 να βάλει στο αρχείο την υπόθεση, οι γονείς κατέληξαν στο Συνταγματικό Δικαστήριο, το οποίο απέρριψε το 2019 την προσφυγή, με το σκεπτικό πως δεν περιείχε αποδείξεις για όσα καταγγέλλονταν.
Το ΕΔΑΔ, στη δική του απόφαση, αντέτεινε πως δεν επαφιόταν στους προσφεύγοντες να προσκομίσουν αποδεικτικό υλικό. Συμπέρανε πως υπήρξαν διαδικαστικές «παραλείψεις» που σημαίνουν ότι το τουρκικό κράτος «παραβίασε το άρθρο 2 της Σύμβασης», δυνάμει του οποίου ήταν υποχρεωμένο να διεξαγάγει αποτελεσματική έρευνα για τον ρόλο των τούρκων αξιωματούχων στον θάνατο του εφήβου.
Οι προσφεύγοντες δεν είχαν ζητήσει αποζημίωση και το ευρωπαϊκό δικαστήριο δεν επέβαλε χρηματική τιμωρία στην Τουρκία.
Το ΕΔΑΔ είναι το δικαστικό σκέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης. Πρόκειται για θεσμούς ανεξάρτητους από την ΕΕ, αρμόδιους για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στα 46 κράτη μέλη τους, στα οποία συγκαταλέγεται η Τουρκία.
