Βία στην οικογένεια : Μορφές βίας – Αίτια – Προστασία της γυναίκας

Η «αθέατη βία», όπως ονομάζεται η βία μέσα στο σπίτι, εξακολουθεί να αποτελεί ένα συχνό πρόβλημα για πολλές γυναίκες. Η κακοποίηση γυναικών είναι συχνότερη στις ηλικίες από 15 έως 54 ετών και παρατηρείται σε όλα τα κοινωνικοοικονομικά στρώματα. Στην Ελλάδα ποσοστό περίπου 6% των γυναικών ομολογούν πως έχουν υποστεί κάποιου είδους κακοποίηση ενώ στο σύνολο των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης μία στις πέντε γυναίκες υφίσταται, στη διάρκεια της ζωής της βιαιότητες που ασκούνται από τον σύζυγο ή τον σύντροφό της.

Η βία κατά των γυναικών μέσα στην οικογένεια περιλαμβάνει προσβολές της σωματικής, ψυχικής, συναισθηματικής και κοινωνικής υπόστασης τους καθώς και οικονομική βία, με στόχο “την επιβολή ελέγχου”.

Συγκεκριμένα, η βία μπορεί να πάρει τις εξής μορφές :

• Σωματική Βία
• Σεξουαλική Βία – Βιασμός
• Ψυχολογική Βία
• Οικονομική Βία

Η σωματική βία περιλαμβάνει : σωματικές επιθέσεις με κτυπήματα, δαρμό, σπρωξίματα, γροθιές, χαστούκισμα, δάγκωμα, κλοτσιά, απειλή ότι θα χρησιμοποιήσει ή χρησιμοποιεί πράγματι ένα όπλο οποιασδήποτε μορφής.

Η σεξουαλική βία περιλαμβάνει : εξαναγκασμός σε σεξ μαζί του παρά το γεγονός ότι αυτή δεν θέλει (βιασμός στο ζευγάρι, με ή χωρίς γάμο), σεξουαλική παρενόχληση, ασέλγεια.

Παραδείγματα ψυχολογικής βίας : ο σύντροφός την ελέγχει, την παρακολουθεί, κατακρίνει τις σχέσεις της με άλλους ανθρώπους, ασκεί κριτική και για ασήμαντα πράγματα, την κατηγορεί συνεχώς για απιστία, την απομονώνει κοινωνικά από φίλους και συγγενείς, την εμποδίζει ή την αποθαρρύνει να εργάζεται ή να πηγαίνει σχολείο, την υποτιμά συστηματικά, την εκβιάζει ή την εξευτελίζει, θέλει να ελέγχει το πως ξοδεύει τα χρήματα της, καταστρέφει πράγματα που της ανήκουν ή για τα οποία ενδιαφέρεται ιδιαίτερα, την απειλεί ότι θα κάνει κακό στην ίδια ή στα παιδιά της και στα κατοικίδια ζώα που πιθανόν να υπάρχουν παραβιάζοντας με όλους αυτούς τους τρόπους τις ατομικές της ελευθερίες. Η ψυχολογική βία έχει ως αποτέλεσμα η γυναίκα να βιώνει μέσα της ταραχή, σύγχυση, τρόμο, αναστάτωση – τα ψυχολογικά αντίστοιχα του τραυματισμού.

Η οικονομική εξάρτηση από το συχνά αποκαλούμενο ως «ισχυρό φύλο» αποτελεί επίσης βίαιη πράξη. Όταν ο σύντροφος απαιτεί τον απόλυτο έλεγχο των εσόδων και των εξόδων της γυναίκας και της αφαιρεί το δικαίωμα να διαχειρίζεται μόνη της τον μισθό της ή το μερίδιο που της αναλογεί από τα έσοδα  του σπιτιού, τότε η γυναίκα χάνει την αυτονομία της.

Η ψυχολογική ή η οικονομική βία δεν καταλήγουν πάντα και σε σωματική, που αποτελεί την πιο φανερή και πιο επικίνδυνη μορφή βίας, τόσο για τη σωματική ακεραιότητα όσο και για την ίδια τη ζωή των γυναικών που πέφτουν θύματά της. Το βέβαιον, πάντως, είναι πως μια σωματικά κακοποιημένη γυναίκα έχει σίγουρα κακοποιηθεί και ψυχολογικά.

Οι άνδρες που κακοποιούν τις γυναίκες τους ανήκουν σε όλα τα κοινωνικά στρώματα και συχνά χρησιμοποιούν σαν πρόσχημα για την ανάρμοστη συμπεριφορά τους την κατανάλωση αλκοόλ ή ακόμα και παραισθησιογόνων ουσιών. Επίσης κατηγορούν την γυναίκα ως υπεύθυνη για τη βίαιη συμπεριφορά τους ή τα ξεσπάσματα εναντίον της. Συχνά έχουν πέσει κι οι ίδιοι θύματα κακοποίησης στην παιδική τους ηλικία ή έχουν υπάρξει μάρτυρες ως παιδιά της κακοποίησης της μητέρας τους από τον πατέρα τους. Αρκετά συχνά μάλιστα οι άνδρες αυτοί πάσχουν από διαταραχές της προσωπικότητας. Ο βίαιος άνδρας αισθάνεται ότι απειλείται από το γεγονός ότι δεν ελέγχει πλέον τη γυναίκα και κακοποιώντας τη θα νιώσει ότι ανακτά τον έλεγχο. Σ’ αυτό το είδος σχέσεων, η γυναίκα δεν είναι αντικείμενο του πόθου, αλλά αντικείμενο της ανάγκης. Ο άντρας πιστεύει ότι βρίσκεται σε μια κατάσταση επιβίωσης: ή εκείνη ή αυτός.

Δεν είναι εύκολο για μια γυναίκα να παραδεχθεί ότι υφίσταται βία ή κακοποίηση. Ακόμη πιο δύσκολο είναι για μια γυναίκα να βρει ένα τρόπο να ξεφύγει από μια σχέση ή μια κατάσταση στην οποία δέχεται κάποια μορφή βίας από νυν ή πρώην σύζυγο, εραστή, αδελφό, πατέρα, συγγενή ή (κυρίως για τις ηλικιωμένες γυναίκες) από τα παιδιά τους.